Kultura narodowa w biznesowej globalnej wiosce – czy nadal ma znaczenie?

Dlaczego w Arabii Saudyjskiej manekiny sklepowe nie mają głów?

Co łączy fakt, że popularne w Polsce cukierki krówki nie sprzedawały się w Indiach i to, że w Chinach nikt nie zadzwoni na infolinię o numerze składającym się z samych czwórek?

Wspólnym mianownikiem odpowiedzi na te pytania jest kultura narodowa. Zastanówmy się, jakie ma obecnie znaczenie w biznesie, w czasach powszechnej globalizacji.

Kultura narodowa a biznes

Kultura narodowa to: "zbiorowe zaprogramowanie umysłu, będące wynikiem dorastania w określonym kraju" (za G. Hofstede). Jest bardzo silnie zakorzeniona w podświadomości człowieka i przenika do zachowań konsumenckich i biznesowych.

Dlatego ważne jest uwzględnienie aspektów kultury narodowej, kiedy na przykład planuje się wprowadzenie produktu na zagraniczne rynki. W przeciwnym razie skutki mogą być dla firmy bolesne.

Wspomniane "krówki" nie miały w Indiach szans bytu, ponieważ ich nazwa i logo nazbyt kojarzyły się z krową, zwierzęciem darzonym w tym kraju wielkim szacunkiem. Dość wspomnieć, że krowy mogą swobodnie chodzić po ulicach, a gdy na przykład wejdą do sklepu, to nikt ich nie wyprosi, dopóki same nie postanowią opuścić pomieszczenia. Ale te same cukierki po zmianie nazwy i opakowania są przez Hindusów chętnie kupowane.

Kultura narodowa ma też niemałe znaczenie we współpracy pomiędzy partnerami biznesowymi z różnych krajów. Możemy popełnić duże faux pas, na przykład umawiając się z kontrahentem na lunch. W poszczególnych krajach przyjęte są różne rozkłady dnia. Pora lunchu dla Hiszpana oznacza godzinę 15:00, dla Niemca 12:00, a dla Brytyjczyka 13:00. A więc czy umówienie się na lunch jest prostą sprawą?

Różnice kulturowe często są zauważalne również wśród pracowników tej samej organizacji. Międzynarodowe korporacje zatrudniają osoby pochodzące z różnych krajów i kręgów kulturowych. I tak na przykład pracownicy z Europy Zachodniej, Skandynawii czy USA są w komunikacji bardzo bezpośredni. Szybko skracają dystans i zwracają się do rozmówcy po imieniu, bez uprzedniego zapytania go o zgodę. Wśród Polaków staje się to coraz bardziej powszechne, ale mamy w zwyczaju najpierw zakomunikować chęć zwracania się do siebie "na ty".

Przynależność krajów do grup kulturowych

Pomocna w sprawnym poruszaniu się w środowisku międzynarodowym może być znajomość grup kulturowych (cultural clusters). Kraje, które przynależą do tej samej grupy, nie posiadają takich samych kultur narodowych, ale są one zbliżone.

Takie klasyfikacje zostały opracowane przez wielu ekspertów tematu. Badacze najczęściej wykorzystują następujące wyróżniki grup:

• Bliskość geograficzna (wyjątek stanowią kraje anglosaskie, które w różnych klasyfikacjach obejmują kraje położone na pięciu kontynentach, co z kolei jest podyktowane wpływami Anglii na zamorskie kolonie);
• Wspólny język lub wspólna grupa językowa (np. języki germańskie czy słowiańskie);
• Wspólna religia;
• Zbliżony poziom rozwoju technicznego.

Polska kultura vs Świat

Polska kultura klasyfikuje się w grupie krajów środkowoeuropejskich. Jednak zachowania polskich menadżerów coraz bardziej zbliżają się do wzorców występujących w Europie Zachodniej (wg wyników badań R. R. Gestelanda).

Młodzi polscy menadżerowie wykazują coraz większe nastawienie protransakcyjne, czyli nastawienie na realizację celu i osiągnięcie określonego wyniku. Stają się pod tym kątem podobni do Niemców czy Skandynawów. Ale nadal zachowują niektóre elementy podejścia propartnerskiego, charakteryzującego się budowaniem długotrwałych, wzajemnych relacji opartych na zaufaniu.

Polskim menadżerom i pracownikom dobrze współpracuje się z Niemcami, Szwedami i Amerykanami, którzy są zwykle obowiązkowi i mają nastawienie na realizację zadań. Natomiast musimy wykazać więcej cierpliwości we współpracy np. z Hiszpanami, którzy nie przykładają tak dużej wagi do czasu i na umówione spotkanie potrafią się znacznie spóźnić. Uznają, że jeśli dotarli w godzinach pracy swojego rozmówcy, to nie ma problemu. Dlatego warto przy umawianiu spotkania zaznaczyć ważność terminu i ograniczoną dostępność czasową.

Różnice kulturowe bywają w biznesie niemałym wyzwaniem. Kultura narodowa ma spory wpływ na zachowania, dlatego pracując w środowisku wielokulturowym czy sprzedając na rynki zagraniczne, warto nie pomijać jej wśród czynników sukcesu.

A dla zaciekawionych pytaniami, które pojawiły się na początku artykułu: gdyby manekiny sklepowe w Arabii Saudyjskiej miały głowy, musiałyby mieć zasłonięte twarze, zgodnie z obowiązującymi kanonami stroju w tym kraju, wynikającymi z religii. A w Chinach najbardziej nielubianą cyfrą jest czwórka, ponieważ fonetycznie cztery brzmi jak słowo śmierć. Dlatego z tą cyfrą wiąże się wiele przesądów i mieszkańcy tego kraju wolą jej unikać.

Agnieszka Nowicka-Przyborska, Trener GRUPY ODITK