Kultura szczęśliwego pracownika – aspekty prawne

Każda firma ma swoją kulturę. I z jakiegoś powodu niektóre kultury przyciągają specjalistów, a inne sprawiają, że dochodzi do nieustannych rotacji pracowników.

Kultura vs pracownik

Millward Brown we współpracy z Work Service przeprowadził badanie, z którego wynika, że 47% osób, które deklarują niezadowolonie ze swojej pracy, wskazuje, że powodem tego stanu jest brak jasnych kryteriów awansu. Jednocześnie pracownicy w przedziale wiekowym 20 - 40 lat najczęściej twierdzą, że rozwój, realizowanie pasji i sprzyjająca atmosfera to najważniejsze gratyfikacje, jakie chcieliby uzyskiwać w pracy. Te profity nie pochodzą bezpośrednio z portfela pracodawcy, a właśnie z jego kultury.

Czym jest kultura organizacji? Najprostszy model prezentuje E. Schein, według którego kultura to język, komunikacja, historia, zwyczaje, rytuały, kary i nagrody oraz technologia, organizacja pracy i obieg dokumentów. Jeżeli te elementy połączą się w taki sposób, że pracownik będzie mógł realizować swoje pasje w sprzyjającej atmosferze, to z pewnością firma, w której pracuje znajdzie się w pierwszej grupie pracodawców, czyli właśnie tych, którzy przyciągają pracowników. Poza korzyściami miękkimi, jak zadowolenie pracowników i posiadanie stałego zaangażowanego zespołu, istnieją również te bardziej namacalne, czyli finansowe. Harvard Business Review wskazuje, że firmy o wysokiej kulturze organizacyjnej osiągają lepsze wyniki od konkurencji nawet o 20-30%.

Kultura vs prawo

Czy prawo ingeruje w budowanie kultury firmowej? Przede wszystkim prawo nie narzuca zasad, jakimi powinni kierować się przedsiębiorcy przy realizacji celu gospodarczego. Nie daje też wskazówek w zakresie ustalania wartości firmy. Istnieją jednak pewne ramy, w których te wartości powinny się mieścić i należą do nich w szczególności: obowiązek poszanowania dóbr osobistych pracownika oraz zakaz dyskryminacji i mobbingu. Oznacza to, że wszelka aktywność pracodawcy i pracowników musi być zgodna z powyższymi obowiązkami. Nie jest dopuszczalne zatem budowanie kultury w oparciu o hasła, zgodnie z którymi pracownicy będą zobowiązani do czynności powodujących np. zastraszającą atmosferę. Oczywiście sposób działania firmy musi być również zgodny z dobrymi obyczajami, które nie stanowią czynów nieuczciwej konkurencji.

Kultura vs procedury

Czy to oznacza, że aby wyprzedzić konkurencję, należy stworzyć wiele stron opisu procedur wewnętrznego postępowania w organizacji? Odpowiedzi na to pytanie może być wiele i zależeć będą one od rodzaju i wielkości organizacji oraz od momentu rozwoju, w którym się ona znajduje. Co do zasady jednak - kultury nie opiera się na dziesiątkach stron wytycznych, a odwrotnie. To procedury obowiązujące w firmie powinny być odzwierciedleniem kultury, jaka została zbudowana lub jest w trakcie kształtowania. Jeżeli jednym z filarów kultury organizacji jest zadowolenie i satysfakcja pracowników, wówczas należy zastanowić się, w jaki sposób można go zrealizować. I to jest właśnie moment na wprowadzenie procedur. Mogą to być procedury dotyczące motywacji pracowników, ale także obejmujące zasady zarządzania różnorodnością, przeciwdziałania mobbingowi, dyskryminacji i innym zachowaniom niepożądanym, jak również poszanowania dóbr osobistych pracowników. Nie oznacza to, że należy wdrażać jedynie formalne sposoby postępowania, w których powołuje się np. komisje antymobbingowe. Ważne jest takie działanie, które zapewni pracownikom bezpieczeństwo i umożliwi również nieformalne rozwiązanie konfliktów pojawiających się w organizacji.

Kształtując bezpieczne i odpowiedzialne miejsce pracy, należy pamiętać, że w organizacjach zatrudniających co najmniej 20 pracowników, świadczących pracę na podstawie umowy o pracę, konieczne jest wprowadzenie regulaminu pracy oraz regulaminu wynagradzania. Wszelkie poboczne procedury, takie jak procedura antymobbingowa lub polityka różnorodności, mogą stać się elementem tych dokumentów. Pozostaje to jednak do wyboru pracodawcy. Tworząc procedury, warto mieć na uwadze jeszcze jedno, równie ważne obostrzenie wynikające z art. 9 § 2 kodeksu pracy, a mianowicie, że żadne wewnętrzne regulaminy i porozumienia nie mogą zawierać mniej korzystnych rozwiązań niż te zawarte w kodeksie pracy i innych aktach prawa.

Monika Wieczorek - Trener Grupy ODiTK