Mobbing – co warto wiedzieć
Mobbing to temat, którego częstotliwość występowania zwraca uwagę mediów, w tym nawet filmowców. Choćby jedna z ostatnich reżyserii Krzysztofa Zanussiego “Obce ciało”, w którym bezwzględna szefowa wywiera olbrzymią presję na pracowniku, by złamał zasady, którym był wierny.
Wspomnę tu także o doskonałych kreacjach Meryl Streep i Anne Hathaway w amerykańskiej produkcji na podstawie powieści Lauren Weisberger "Diabeł ubiera się u Prady". Dlaczego o tym wspominam? Może to kontrowersyjne, lecz mam odczucie, że istnieje społeczne przyzwolenie na taką formę funkcjonowania w relacji zawodowej. Bardziej się ją obśmiewa lub oswaja, niż uczy przeciwdziałania jej. Częściej się nią straszy niż realnie przeciwdziała. A polityka antymobbingowa to często coś w organizacjach ważnego, lecz dopiero "do zrobienia". Na podstawie badań przeprowadzonych w Szwecji, stwierdzono, że 3,5% pracowników jest ofiarami mobbingu. Zjawisko to zostało opublikowane w raporcie w The National Board of Occupation Safety & Health in Stockholm już w 1993r. Problemem tym zainteresowały się także inne kraje. Badania przeprowadzone dla Unii Europejskiej przez Fundację Dublińską wykazały, że w ciągu roku w różnych krajach Unii, mobbingowi zostało poddanych około 12 mln osób*.
Symptomy mobbingu
Podłożem mobbingu jest zawsze jakiś konflikt, którego przyczyn upatruje się w osobie, a nie w sprzeczności interesów. Jednak nie każdy konflikt jest mobbingiem. Konflikt trwa krótko, może być sytuacją jednorazową. Mobbing trwa w czasie i dotyczy konkretnej osoby (ofiary), przy czym nie wchodzi tu w grę możliwość kompromisu. Mobbing to głównie nękanie psychiczne, dyskryminacja i prześladowanie w pracy. Może mieć różne oblicza - wyjątkowo zjadliwej krytyki, negowania wartości wykonanej pracy, przerywania wypowiedzi lub niedopuszczania do głosu. Dodajmy, że nie każdy przypadek krytykowania czy okazywania niechęci danej osobie jest przejawem mobbingu.
To co sprzyja mobbingowi to sztywne struktury organizacji o zhierarchizowanym sposobie zarządzania, ułatwiające korzystanie z pozycji siły, by wydawać bezsensowne polecenia podwładnym, obarczać ich dużą odpowiedzialnością, przy jednoczesnym ograniczaniu uprawnień. Mobbing ułatwiają też: nieład organizacyjny, niekompetentne zarządzanie, zła atmosfera w miejscu pracy, brak koleżeńskich zachowań, a także niestabilna struktura organizacyjna i brak koordynacji w podejmowaniu decyzji. W tym momencie wielu z nas powie: "eee...to nie u nas...uff". A jednak warto się temu bardziej przyjrzeć, gdyż większość kadry kierowniczej w firmach zazwyczaj nie posiada kompetencji mediacyjnych i chociaż ma dużą wiedzę zawodową, to nie wie jak się zachować w sytuacjach ewentualnego konfliktu - potencjalnego genaratora mobbingu. W związku z tym wolimy konfliktu nie zauważać, zamiast zdecydowanie reagować. Tym samym generujemy środowisko sprzyjające zjawisku mobbingu. W jednej z firm, w których pracowałam pomagając stworzyć politykę antymobbingową zachowania lub działania Przełożonego, na które skarżyła się podwładna były uporczywe oraz długotrwałe i większość osób w firmie to widziała, lecz przez długi czas nikt nie reagował. Nie wystąpiły jednorazowo, lecz trwały przez kilka lat i cytując pracownika:"pogłębiały się", "im większa pewność szefa, że dużo może, tym reakcje są gorsze". Miały więc znamiona mobbingu psychologicznego, gdyż obserwowano:
nieuzasadnioną krytykę pracy lub życia prywatnego czy wyglądu: "proteza umysłowa", "trzeba myśleć jak się coś robi", "wyglądasz dziś jak wywłoka, ale dla naszych negocjacji (w domyśle: z klientem) to dobrze";
zaniżanie zaangażowania w pracę: "zasługi przypisuje sobie szef...często mówi: sam z tym byłem, sam załatwiłem", "jest gęsta atmosfera i zwykle jest ofiara";
dawanie nadmiernej ilości pracy, tzn. nie do wykonania w ustalonym terminie lub niedostosowanej do możliwości.
Wśród pracowników są zwykle osoby bardziej i mniej podatne na stres oraz radzące sobie lepiej lub gorzej z napięciem wywołanym takimi zachowaniami przełożonych. Często z wywiadu wynika, że pracownicy diagnostycznie potwierdzają, że doznali rozstroju zdrowia, wskazującego na tzw. objawy osiowe, czyli dominujące w reakcji organizmu, np.: w sferze neurologicznej, kardiologicznej itp. "z drżeniem rąk i ogromnym lękiem sprawdzam kilka razy czy na pewno wszystko sprawdziłam", "płaczę w łazience", "już się uodporniłam", "ostatnio było mi aż niedobrze ze strachu, kiedy do niego szłam".
Jak przeciwdziałać mobbingowi
Doświadczenie pokazuje, że osoba mobbingowana, ma trzy wyjścia. Obronić własną godność za cenę utraty pracy, pozostać w pracy za cenę utraty godności i zdrowia albo stawić opór. Co może zrobić, by przeciwdziałać mobbingowi?
• najszybciej jak to możliwe zareagować,
• zapoznać się ze zjawiskiem mobbingu,
• wykonywać bez zarzutu swoje obowiązki i nie dać się sprowokować do uchybień w pracy,
• szukać pomocy na terenie firmy,
• szukać pomocy poprzez konsultacje ze specjalistami zewnętrznymi,
• dochodzić swoich praw z wykorzystaniem uregulowań prawnych w różnych gałęziach prawa.
Pracodawca może stworzyć politykę antymobbingową i podejmować różne działania, aby zminimalizować mobbing lub nie dopuścić do jego powstania:
• regularnie dbać o badanie nastrojów wśród pracowników,
• systemowo badać zachowania pracowników,
• konflikty rozwiązywać w zarodku,
• określić jasne oczekiwania kształtu relacji pracodawca - pracownik.
Niezwykle ważne jest by dbać o dwukierunkową komunikację oraz o przemyślany system motywowania pracowników poprzez sprawiedliwą ocenę pracy i pracownika, propagowanie pożądanych postaw i wzorców zachowań, czytelną ścieżkę awansu, system pochwał, wyróżnień, jasne informacje dotyczące zagrożenia utratą pracy, sposoby wyrażenia dezaprobaty.
Agnieszka Zielonka
*Opracowanie Zarządu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Antymobbingowego OSA www.osa-stow.republika.pl
Zarządzanie konfliktem – ważny element dobrego przywództwa
Burza i pioruny, a potem ciche dni – znasz to? A może jednak od początku cisza, ale atmosfera w...
[więcej]Od czego zacząć, gdy spada sprzedaż?
Spadek sprzedaży stawia zarządzających firmą przed dylematem, jak najlepiej na zmiennym rynku...
[więcej]Czy sprzedawać wszystkim klientom?
Kiedy spadają przychody, rodzi się pokusa, by sprzedawać wszystkim klientom, którzy się pojawią....
[więcej]Zwinność jest wtedy, gdy piłka jest w grze – krótki przewodnik po AGILITY
W sporcie zwinność jest bezcenna. Szybkie podania, przejęcia, zmiany, przepływ energii między...
[więcej]Kogo zatrudnić na Dyrektora Sprzedaży? To zależy, co i jak ma sprzedawać
Firma chce się rozwijać, walczyć o rynek, w „covidowych” warunkach dodatkowo poszerzyła lub...
[więcej]Oczywiste problemy biznesowe i nieoczywiste odpowiedzi w czasach Covid-19
Wiele firm staje przed wyzwaniem dalszego projektowania swojego wzrostu w wyjątkowo zmiennym...
[więcej]Wirtualne przywództwo, czyli lider w digitalnym świecie
Przywództwo to świadomy wybór, sama charyzma nie wystarczy, by być dobrym liderem.
[więcej]Strategia w czasach pandemii
Często kryzys, obok zagrożenia, stwarza nowe okazje. Aby je dostrzec, trzeba być elastycznym....
[więcej]Tarcza 4.0. i kolejne zmiany w prawie pracy
Kolejna tarcza antykryzysowa wprowadziła sporo ważnych zmian w prawie pracy.
[więcej]Kontrolujesz własne decyzje? O pułapkach, które funduje nam mózg
Mózg wpada w wiele różnych pułapek, z których nie zdajemy sobie sprawy. A one mają wpływ na...
[więcej]BIM Koordynator – pierwsza linia obrony
2020 będziemy pamiętać jako rok Covid-19. Ale zapamiętamy go również jako rok gwałtownej rewolucji...
[więcej]Inne podejście do sukcesji
Wiadomo, że słowo 'sukces' kojarzy się pozytywnie. A co się stanie, kiedy dodamy do niego dwie...
[więcej]Are you ready to go online? Jak przygotować handlowców do transformacji sprzedaży
O transformacji sprzedaży do online mówiono od kilku dobrych lat, ale była to raczej aspiracja,...
[więcej]Projekt ekstremalny od środka – the good, the bad and the ugly
Niezwykłe czasy rodzą niezwykłe historie. Przedstawiam anatomię z projektu, który okazał się być...
[więcej]Jak motywować w nieprzewidywalnych czasach
Menadżerowie wciąż poszukują skutecznych sposobów motywowania swoich pracowników. A jeśli w tzw....
[więcej]O co tyle krzyku z odpornością psychiczną?
Wyobraź sobie, że jesteś wysoko w górach. Pogoda może zmienić się w każdej chwili. Czasem świeci...
[więcej]Ty kontra stres – o mądrej rozgrywce i przygotowaniu na nowe
Pamiętam, jak w 2008 roku pisałem artykuły o zarządzaniu stresem w obliczu kryzysu ekonomicznego,...
[więcej]Rozwój w czasach zarazy
Rozwój znajduje się w ćwiartce matrycy Eisenhowera: WAŻNE/NIEPILNE – tak pokazują moje...
[więcej]Liderze - doładuj pozytywne emocje
O różnicach pomiędzy byciem menadżerem a liderem powiedziano już bardzo dużo. Aktualna sytuacja to...
[więcej]Jak oswoić niepewność – redukuj swój lęk
Kto z nas lubi się bać? Nie chcemy lęku. Unikamy go na różne sposoby (mniej i bardziej zdrowe)....
[więcej]Praca zdalna – kluczowe kwestie prawne
W związku z przyspieszonym transferem do pracy zdalnej, stykamy się z pytaniami ze strony działów...
[więcej]Jak cię widzą, tak ci płacą – o znaczeniu ubioru w biznesie
Mówi się, że nie powinniśmy oceniać książki po okładce. A i tak często to robimy - wydajemy opinię...
[więcej]Zwinność wodospadu, czyli agile mindset
Turkusowe zarządzanie, samoorganizujące się zespoły, zwinność organizacji. Znamy to, prawda? Te i...
[więcej]Project management z perspektywy czasu – jak było i jak będzie
Kiedy poprosiliśmy ministra gospodarki o honorowy patronat nad konferencją Project Management,...
[więcej]Samoorganizujący się zespół? Tak, ale po sFRISowaniu
Typowa sytuacja: dołączyłeś do projektu Agile i wiesz, że macie stać się zespołem...
[więcej]Goodness is good for business – kilka słów o programach wellbeing
Weekend trwa jeszcze w najlepsze, a Ty myślisz tylko o tym, że następnego dnia musisz iść do pracy....
[więcej]Rozwój po nowemu – WOW w procesach rozwojowych
Zmiana pokoleniowa w firmach, wszechobecna technologia i rzeczywistość VUCA kształtują nowe...
[więcej]Taki mamy klimat – globalne ocieplenie a przyszłość zarządzania projektami
Nie lubimy zmian. Byłoby świetnie, gdyby sprawy mogły podążać ustalonymi od dekad ścieżkami, gdzie...
[więcej]Uważny, obecny i skuteczny, czyli mindfulness lidera
Nie masz chwili wytchnienia. Nadmiar obowiązków, presja, pośpiech, konflikty, zmiany, oczekiwania,...
[więcej]Digitalne docenianie – spróbuj, co ci szkodzi
Słowa mają siłę. Szczególnie te, które wyrażają docenienie. Ale jak ich używać, gdy zwykłe...
[więcej]Wdrożenie BIM to droga do sukcesu - o ile nie idziesz na skróty
W branży budowlanej, jednej z branż sektora bądź co bądź usługowego, sukces opisany jest w bardzo...
[więcej]Program rozwojowy od kuchni – doprawiony 70:20:10
Zainspirowała mnie ostatnio międzynarodowa firma dostarczająca produkty żywnościowe bezpośrednio do...
[więcej]Czy opłaca się inwestować w personal branding kadry menadżerskiej?
Czy inwestując w markę osobistą menadżera, nie pomagamy mu w gładkim przejściu do konkurencji?...
[więcej]Wódz z nerwami na wodzy
Jaka jest wspólna cecha menadżerów? Poza tym, że kierują ludźmi w organizacjach, zdecydowana...
[więcej]Załatwiony w białych rękawiczkach
Menadżerze, markę osobistą buduj wtedy, kiedy masz pracę.
[więcej]BIM - siła kompetentnego zespołu
Ostatni rok to czas niezwykle intensywnego rozwoju BIM (Building Information Modeling) w Polsce....
[więcej]Głodni doceniania, czyli słów kilka o roli docenienia w miejscu pracy
Paradoks dzisiejszych czasów: mnożą się programy uznaniowe i benefitowe dla pracowników, a poziom...
[więcej]Złoto ukryte u konstruktorów, czyli Design For Assembly (DFA)
Realia pracy konstruktorów zwykle wyglądają tak, że menadżerowie oczekują od nich sporego tempa. Bo...
[więcej]Jak, a nie co – kiedy proces jest ważniejszy niż cel
Ludzie odnoszący sukcesy i ich nieodnoszący mają takie same cele.
[więcej]Business acumen, czyli czy leci z nami pilot
Poprawa EBITDA o 2,5% jest jednym z celów strategicznych pewnej firmy. Brzmi sensownie. Ale czy...
[więcej]