Mobbing to temat, którego częstotliwość występowania zwraca uwagę mediów, w tym nawet filmowców. Choćby jedna z ostatnich reżyserii Krzysztofa Zanussiego “Obce ciało”, w którym bezwzględna szefowa wywiera olbrzymią presję na pracowniku, by złamał zasady, którym był wierny.
Wspomnę tu także o doskonałych kreacjach Meryl Streep i Anne Hathaway w amerykańskiej produkcji na podstawie powieści Lauren Weisberger "Diabeł ubiera się u Prady". Dlaczego o tym wspominam? Może to kontrowersyjne, lecz mam odczucie, że istnieje społeczne przyzwolenie na taką formę funkcjonowania w relacji zawodowej. Bardziej się ją obśmiewa lub oswaja, niż uczy przeciwdziałania jej. Częściej się nią straszy niż realnie przeciwdziała. A polityka antymobbingowa to często coś w organizacjach ważnego, lecz dopiero "do zrobienia". Na podstawie badań przeprowadzonych w Szwecji, stwierdzono, że 3,5% pracowników jest ofiarami mobbingu. Zjawisko to zostało opublikowane w raporcie w The National Board of Occupation Safety & Health in Stockholm już w 1993r. Problemem tym zainteresowały się także inne kraje. Badania przeprowadzone dla Unii Europejskiej przez Fundację Dublińską wykazały, że w ciągu roku w różnych krajach Unii, mobbingowi zostało poddanych około 12 mln osób*.
Podłożem mobbingu jest zawsze jakiś konflikt, którego przyczyn upatruje się w osobie, a nie w sprzeczności interesów. Jednak nie każdy konflikt jest mobbingiem. Konflikt trwa krótko, może być sytuacją jednorazową. Mobbing trwa w czasie i dotyczy konkretnej osoby (ofiary), przy czym nie wchodzi tu w grę możliwość kompromisu. Mobbing to głównie nękanie psychiczne, dyskryminacja i prześladowanie w pracy. Może mieć różne oblicza - wyjątkowo zjadliwej krytyki, negowania wartości wykonanej pracy, przerywania wypowiedzi lub niedopuszczania do głosu. Dodajmy, że nie każdy przypadek krytykowania czy okazywania niechęci danej osobie jest przejawem mobbingu.
To co sprzyja mobbingowi to sztywne struktury organizacji o zhierarchizowanym sposobie zarządzania, ułatwiające korzystanie z pozycji siły, by wydawać bezsensowne polecenia podwładnym, obarczać ich dużą odpowiedzialnością, przy jednoczesnym ograniczaniu uprawnień. Mobbing ułatwiają też: nieład organizacyjny, niekompetentne zarządzanie, zła atmosfera w miejscu pracy, brak koleżeńskich zachowań, a także niestabilna struktura organizacyjna i brak koordynacji w podejmowaniu decyzji. W tym momencie wielu z nas powie: "eee...to nie u nas...uff". A jednak warto się temu bardziej przyjrzeć, gdyż większość kadry kierowniczej w firmach zazwyczaj nie posiada kompetencji mediacyjnych i chociaż ma dużą wiedzę zawodową, to nie wie jak się zachować w sytuacjach ewentualnego konfliktu - potencjalnego genaratora mobbingu. W związku z tym wolimy konfliktu nie zauważać, zamiast zdecydowanie reagować. Tym samym generujemy środowisko sprzyjające zjawisku mobbingu. W jednej z firm, w których pracowałam pomagając stworzyć politykę antymobbingową zachowania lub działania Przełożonego, na które skarżyła się podwładna były uporczywe oraz długotrwałe i większość osób w firmie to widziała, lecz przez długi czas nikt nie reagował. Nie wystąpiły jednorazowo, lecz trwały przez kilka lat i cytując pracownika:"pogłębiały się", "im większa pewność szefa, że dużo może, tym reakcje są gorsze". Miały więc znamiona mobbingu psychologicznego, gdyż obserwowano:
nieuzasadnioną krytykę pracy lub życia prywatnego czy wyglądu: "proteza umysłowa", "trzeba myśleć jak się coś robi", "wyglądasz dziś jak wywłoka, ale dla naszych negocjacji (w domyśle: z klientem) to dobrze";
zaniżanie zaangażowania w pracę: "zasługi przypisuje sobie szef...często mówi: sam z tym byłem, sam załatwiłem", "jest gęsta atmosfera i zwykle jest ofiara";
dawanie nadmiernej ilości pracy, tzn. nie do wykonania w ustalonym terminie lub niedostosowanej do możliwości.
Wśród pracowników są zwykle osoby bardziej i mniej podatne na stres oraz radzące sobie lepiej lub gorzej z napięciem wywołanym takimi zachowaniami przełożonych. Często z wywiadu wynika, że pracownicy diagnostycznie potwierdzają, że doznali rozstroju zdrowia, wskazującego na tzw. objawy osiowe, czyli dominujące w reakcji organizmu, np.: w sferze neurologicznej, kardiologicznej itp. "z drżeniem rąk i ogromnym lękiem sprawdzam kilka razy czy na pewno wszystko sprawdziłam", "płaczę w łazience", "już się uodporniłam", "ostatnio było mi aż niedobrze ze strachu, kiedy do niego szłam".
Doświadczenie pokazuje, że osoba mobbingowana, ma trzy wyjścia. Obronić własną godność za cenę utraty pracy, pozostać w pracy za cenę utraty godności i zdrowia albo stawić opór. Co może zrobić, by przeciwdziałać mobbingowi?
• najszybciej jak to możliwe zareagować,
• zapoznać się ze zjawiskiem mobbingu,
• wykonywać bez zarzutu swoje obowiązki i nie dać się sprowokować do uchybień w pracy,
• szukać pomocy na terenie firmy,
• szukać pomocy poprzez konsultacje ze specjalistami zewnętrznymi,
• dochodzić swoich praw z wykorzystaniem uregulowań prawnych w różnych gałęziach prawa.
Pracodawca może stworzyć politykę antymobbingową i podejmować różne działania, aby zminimalizować mobbing lub nie dopuścić do jego powstania:
• regularnie dbać o badanie nastrojów wśród pracowników,
• systemowo badać zachowania pracowników,
• konflikty rozwiązywać w zarodku,
• określić jasne oczekiwania kształtu relacji pracodawca - pracownik.
Niezwykle ważne jest by dbać o dwukierunkową komunikację oraz o przemyślany system motywowania pracowników poprzez sprawiedliwą ocenę pracy i pracownika, propagowanie pożądanych postaw i wzorców zachowań, czytelną ścieżkę awansu, system pochwał, wyróżnień, jasne informacje dotyczące zagrożenia utratą pracy, sposoby wyrażenia dezaprobaty.
Agnieszka Zielonka
*Opracowanie Zarządu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Antymobbingowego OSA www.osa-stow.republika.pl
Poznaj Roberta. Pracuje w firmie od dłuższego czasu. Świetnie radzi sobie ze wszystkimi, nawet...
Ewa rozpoczyna pracę na produkcji. Porusza się po firmie i przydzielonych zadaniach jak we mgle....
W biznesie rzadko jakiś trend jest tak jednoznaczny i długoterminowy jak aktualna fala zmian...
Projektowanie produktów i usług powinno być wyraźnie połączone z potrzebami ich odbiorców. Czy tak...
Ostatnie dwa lata zmieniły krajobraz naszych biur i sposób pracy. Model pracy hybrydowej zostanie z...
W nowej rzeczywistości każda organizacja potrzebuje nie tylko przetrwać kryzysowy czas, ale...
„Nie ma zespołu bez zaufania” jak twierdzi Paul Santagata (Head of Industry w Google). Twierdzenie...
Potrzeba nam dziś rewolucyjnych, dysruptywnych innowacji - tysięcy nakładających się większych i...
Jak to jest, że 80% badanych Polaków uważa, że warto doceniać, chciałoby być docenianym częściej i...
Jeśli przed pandemią - choć z trzaskiem - dźwigaliśmy braki w kulturze komunikacji czy współpracy w...
VUCA Times, globalizacja, Big Data, automatyzacja, robotyzacja, zamiana towarów w usługi, zwinne i...
Nie zawsze łatwa decyzja o odejściu z poprzedniej firmy, nowe środowisko i zadania, a to wszystko w...
Trudno nie dostrzegać symptomów zmian klimatu. Nie tylko zarządzający, ale też pracownicy firm na...
Siła woli to pojęcie, o którym słyszy się stosunkowo często. Zazdrościmy jej tym, którzy ją mają....
Najbardziej lubię się uczyć na przykładach. Jest w nich dużo inspiracji, ale i lekcji o tym, co...
Zarządzanie w środowisku, w którym nie zachodziły częste zmiany, było relatywnie łatwe. Gdy jest...
Wszyscy wiemy, że warto uczyć się na sukcesach. A ja, tak jak bohater filmu Ridleya Scotta „Dobry...
Nowe potrzeby pracowników wymagają świeżego spojrzenia na benefity.
Agile, agility, agile mindset, zwinność, agile leadership - to hasła, które od miesięcy są na...
Czy wiesz, że większość ludzi poświęca ponad 80% swojego życia na rozpamiętywanie tego, co było lub...
O transformacji przywództwa mówiono od przynajmniej 10 lat. Jednak to ostatni rok pokazał prawdziwe...
Burza i pioruny, a potem ciche dni – znasz to? A może jednak od początku cisza, ale atmosfera w...
Spadek sprzedaży stawia zarządzających firmą przed dylematem, jak najlepiej na zmiennym rynku...
Kiedy spadają przychody, rodzi się pokusa, by sprzedawać wszystkim klientom, którzy się pojawią....
W sporcie zwinność jest bezcenna. Szybkie podania, przejęcia, zmiany, przepływ energii między...
Firma chce się rozwijać, walczyć o rynek, w „covidowych” warunkach dodatkowo poszerzyła lub...
Wiele firm staje przed wyzwaniem dalszego projektowania swojego wzrostu w wyjątkowo zmiennym...
Przywództwo to świadomy wybór, sama charyzma nie wystarczy, by być dobrym liderem.
Często kryzys, obok zagrożenia, stwarza nowe okazje. Aby je dostrzec, trzeba być elastycznym....
Kolejna tarcza antykryzysowa wprowadziła sporo ważnych zmian w prawie pracy.
Mózg wpada w wiele różnych pułapek, z których nie zdajemy sobie sprawy. A one mają wpływ na...
Ostatni rok będziemy pamiętać nie tylko jako rok Covid-19, ale też rok gwałtownej rewolucji...
Wiadomo, że słowo 'sukces' kojarzy się pozytywnie. A co się stanie, kiedy dodamy do niego dwie...
O transformacji sprzedaży do online mówiono od kilku dobrych lat, ale była to raczej aspiracja,...
Niezwykłe czasy rodzą niezwykłe historie. Przedstawiam anatomię z projektu, który okazał się być...
Menadżerowie wciąż poszukują skutecznych sposobów motywowania swoich pracowników. A jeśli w tzw....
Wyobraź sobie, że jesteś wysoko w górach. Pogoda może zmienić się w każdej chwili. Czasem świeci...
Pamiętam, jak w 2008 roku pisałem artykuły o zarządzaniu stresem w obliczu kryzysu ekonomicznego,...
Rozwój znajduje się w ćwiartce matrycy Eisenhowera: WAŻNE/NIEPILNE – tak pokazują moje...
O różnicach pomiędzy byciem menadżerem a liderem powiedziano już bardzo dużo. Aktualna sytuacja to...