Project management z perspektywy czasu – jak było i jak będzie

Kiedy poprosiliśmy ministra gospodarki o honorowy patronat nad konferencją Project Management, spotkaliśmy się z odmową. Minister odpowiedział, że patronatu nie udzieli, bo zarządzanie projektami ma znikome znaczenie dla naszej gospodarki…

Tak było 20 lat temu, gdy organizowaliśmy jedno z pierwszych w Polsce wydarzeń dotyczących project managementu. Wtedy zarządzanie projektami w naszym kraju dosłownie raczkowało. Istniała tylko jedna książka po polsku, tłumaczona z francuskiego, i kilka artykułów.

Dziś nie ma wątpliwości co do znaczenia zarządzania projektami, a ścieżek kariery w zawodzie project managera jest coraz więcej (i będą pojawiać się nowe).

Początek roku to czas podsumowań, przemyśleń i rozmów o przyszłości. Poprosiliśmy Michała Hałasa, Trenera GRUPY ODITK, by opowiedział, jak wyglądały początki project managementu w Polsce. A także, by jako ekspert tematu spojrzał w przyszłość tej branży.

Wybór rozmówcy nie jest przypadkowy. W listopadzie 2019 Michał otrzymał nagrodę "Atlas Project Managementu" od IPMA Polska za szczególne zasługi dla zarządzania projektami. Michał jest jednym z założycieli tego stowarzyszenia, był również jego pierwszym prezesem. Przez wiele lat zajmował się popularyzowaniem project managmentu, szkoląc kierowników projektów z całego kraju.

Bazując na ponad 20 latach obserwacji - jacy są polscy project managerowie? Czym się wyróżniają?

Michał Hałas: W mojej opinii mają spory apetyt na ryzyko. Na pewno nie wszyscy są "mistrzami improwizacji", których przeciwności mobilizują do szukania kreatywnych rozwiązań, ale wielu tak. Porównując - przeciętnego kierownika projektu w Niemczech potrafi sparaliżować brak procedury na coś nieprzewidzianego. Oczywiście są to też stereotypy, ale różnice kulturowe istnieją. Poza tym w czasie tych dwudziestu paru lat zaszły widoczne zmiany - dowozimy coraz większe i trudniejsze projekty. A kiedyś to były wyjątki.

Jak wyglądało wprowadzenie project managmentu na polski rynek? Co było największym wyzwaniem?

M.H.: W latach 90. project management był już znany i stosowany na świecie. Na rynkach wszystkich naszych sąsiadów funkcjonowały narodowe stowarzyszenia. A w Polsce niemal nikt wtedy o zarządzaniu projektami nie słyszał. Sposobu na pozyskanie wiedzy również w zasadzie nie było - istniała jedna książka po polsku i kilka artykułów. Takie były realia, kiedy postawiliśmy sobie za cel, ja i kilku innych entuzjastów, że założymy polskie stowarzyszenie zarządzania projektami.

Przez rok walczyliśmy z biurokracją, aby je zarejestrować (wtedy pod nazwą "Stowarzyszenie Project Management Polska"). Nie spodziewaliśmy się, jak dużo będzie pracy, dobrze, że szybko dołączali do nas inni wolontariusze. Była to moja pierwsza kadencja jako prezesa. W trakcie drugiej kadencji sformalizowaliśmy włączenie stowarzyszenia do światowej rodziny takich organizacji, czyli IPMA. Następnie uruchomiliśmy certyfikację IPMA w Polsce. Kolejny zarząd miał przygotowane przedpole i fantastycznie to wykorzystał do szybkiego wzrostu profesjonalizmu w tej dziedzinie. Nie waham się powiedzieć, że miało to pozytywny wpływ na PKB kraju w ostatniej dekadzie.

Sporym wyzwaniem na pewno było to, że mimo wielu wysiłków popularyzowania tematyki project management, odzew w kraju był słaby. Na przykład, kiedy poprosiliśmy ministra gospodarki o honorowy patronat nad jedyną wówczas konferencją Project Management w Polsce, podsekretarz stanu odpowiedział, że minister patronatu nie udzieli z uwagi na znikome znaczenie zarządzania projektami dla naszej gospodarki. (Notabene dziś zarządzanie projektami jest na wysokim poziomie nawet w kancelarii prezesa rady ministrów).

Dobrze, że mieliśmy informacje o wzrastającej popularności tematu w USA i Wielkiej Brytanii. Wiedzieliśmy, że kiedyś będzie tak również w Polsce, jednak nikt nie był w stanie przewidzieć, kiedy to nastąpi. Dłużenie się czasu i niepewność - to było chyba najtrudniejsze.

Jak na przestrzeni lat zmieniły się możliwości kariery w zarządzaniu projektami? I jak będą się zmieniać?

M.H.: Zmiany są bardzo duże i spodziewam się, że będą jeszcze większe. Kiedyś było "zero-jedynkowo" - albo ktoś kierował projektem, albo nie. Wkrótce pojawił się podział na projekty bardziej i mniej złożone.

Patrząc całościowo, widzę obecnie trzy główne ścieżki kariery:

• Ścieżka zależna od roli w projekcie i wielkości projektów - trzeba nastawić się na prowadzenie coraz to większych i skomplikowanych projektów pod kątem dziedziny i zakresu, a także liczby interesariuszy zainteresowanych wynikiem projektu. Kluczowa jest również wielkość zarządzanego zespołu projektowego. To może oznaczać później zarządzanie programem wielu projektów.

• Ścieżka pionowa, operacyjno-administracyjna - w tej ścieżce kariery kolejnym krokiem jest odpowiedzialność za jednostkę wspierającą projekty jako Kierownik Biura Zarządzania Projektami (lub na wyższym stanowisku).

• Ścieżka specjalizacji - czyli Właściciel Biznesowy/Product Owner/Lider Biznesowy Projektu. Role te są ściśle związane z dostarczaniem korzyści dla organizacji, definicji celów biznesowych i rozwoju produktów lub obszarów biznesowych realizowanych poprzez projekty. Ta ścieżka kieruje w obszary, które nie będą związane bezpośrednio z zarządzaniem projektami, ale mogą otworzyć drogę do kolejnych stanowisk w ramach organizacji - być może objęcia roli Sponsora w niektórych projektach.

Jeśli chodzi o dalsze kierunki rozwoju - w Polsce od ponad 10 lat Agile, w tym Scrum, oferuje bardzo ciekawe możliwości, np. rola Scrum Mastera, który jest wewnętrznym coachem dla samozarządzającego się zespołu. Podobnie może wyglądać rola konsultanta projektów Lean w przemyśle. Inspirujące są wartości stojące za organizacjami turkusowymi czy management 3.0. To także owocuje nowymi nazwami ról i możliwymi ścieżkami kariery. Myślę o projektach transformacyjnych. Bardzo szanuję ludzi, którzy podejmują się zmian w ludzkich przyzwyczajeniach.

Jak zapowiada się przyszłość zarządzania projektami w Polsce?

MH: Przeszliśmy od stadium embrionalnego z modelem kaskadowym (cały czas najlepszym w pewnych zastosowaniach), poprzez zwinne zarządzanie projektami i mieszanie różnych podejść. Ostatnio widać duży wpływ czegoś, co nazwałbym ogólnie przywództwem, abstrahując od konkretnych nazw, które mogą przeminąć wraz z modą. Spodziewam się jeszcze większego znaczenia psychologii, bo ostatecznie to ludzie "robią projekty".

Patrząc też na to, co pojawia się na ostatnich konferencjach project management, widzę, że jest dużo zawartości, która była już wcześniej, ale inaczej opakowanej. Pojawia się wyczekiwanie na nowe trendy, narzędzia i rozwiązania. Które z nich okażą się dominujące w nadchodzącym okresie - zobaczymy.

Ja od kilku lat skupiam się na elemencie innowacyjnym w projektach i już tylko projekty trudne pod względem tworzenia innowacji potrafią rozpalić mój entuzjazm. Jednak to tylko składnik, może i ważny, ale bez całościowej ramy nie będzie tu sukcesu. Takich składników jest więcej i muszą być sensownie zespolone w całość.

Wracając do pytania o przyszłość - widzę ją w różowych barwach. Społeczność kierowników projektów jest duża, wymienia się doświadczeniami, ludzie sobie pomagają. Poszukiwane są nowe narzędzia i następuje ich szybkie sprawdzanie. Nie ma się czego wstydzić w porównaniu do innych krajów, a z wielu rzeczy możemy być dumni. Wiem o ludziach, których sam szkoliłem, że odpowiadali za budowę wielkich fabryk w Chinach, czy prowadzili ciekawe projekty w krajach uznawanych za egzotyczne. Oczywiście bywamy także doceniani w Europie i Ameryce Północnej. Jestem dobrej myśli.

Wywiad z Michałem Hałasem przeprowadziła Agnieszka Graszewicz, Koordynator projektów szkoleniowych GRUPY ODITK.

Michał Hałas odbierający statuetkę "Atlas Project Management" w czasie Gali Polish Project Excellence Award (listopad 2019). Nagrodę przyznano za wkład w powołanie stowarzyszenia IPMA Polska i wieloletni trud kształcenia managerów projektu.

Michale - serdeczne gratulacje od całego Zespołu GRUPY ODITK!