Rozwój pracownika prosto z katalogu

Coraz więcej firm tworzy dla swoich pracowników katalog działań rozwojowych. Jest to dokument porządkujący wszelkie formy rozwoju rekomendowane pracownikom – zarówno szkolenia, jak i działania realizowane wewnątrz firmy, a także działania realizowane samodzielnie przez pracownika.

Taki dokument stanowi "ściągawkę" dla menedżerów zawsze, gdy trzeba zaplanować rozwój pracownika. Ułatwia przeprowadzenie oceny okresowej, a także pozwala na ujednolicenie zasad rozwoju pracowników w różnych działach czy oddziałach firmy.

Częstym bodźcem do opracowania katalogu działań rozwojowych jest wdrożenie opartej na kompetencjach oceny okresowej pracowników. Zdarza się, że gdy ocena jest dokonywana po raz pierwszy, wielu kierowników pozostawia rubrykę "działania rozwojowe" pustą, lub wpisuje do niej enigmatyczne hasła w rodzaju "szkolenie z kompetencji". Uporządkowanie szkoleń i innych działań rozwojowych w spójny katalog ma stanowić antidotum na takie sytuacje - dzięki temu mgliste pojęcie "rozwój pracownika" nabiera konkretnych, zrozumiałych dla przeciętnego pracownika kształtów.

Czy prosta tabelka to już "katalog"?

Określenie "katalog" w kontekście porządkowania działań rozwojowych bywa używane nieco na wyrost. Katalog działań rozwojowych jest przekrojowym zestawieniem szkoleń i innych działań, uporządkowanych według rozmaitych kluczy - np. według poszczególnych grup stanowisk, obszarów tematycznych, stopnia obowiązkowości (szkolenia obligatoryjne, zalecane, dodatkowe, itp.) lub formy działań (szkolenia, coaching, programy talentowe, projekty, itd.). Najprostszy przykład wykorzystania katalogu działań rozwojowych wygląda następująco: pracownik podczas oceny okresowej wspólnie z przełożonym określa, jaką wiedzę/umiejętności/postawy ma rozwijać w kolejnym okresie. Następnie, posługując się katalogiem, wspólnie wybierają z niego optymalny zestaw działań.

Tyle w teorii. W praktyce dość często dąży się do maksymalnego uproszczenia katalogu działań rozwojowych. Menedżerowie HR często obawiają się, że zbyt obszerny katalog nie spotka się z przychylną reakcją użytkowników ("tych działań jest za dużo i niczego nie mogę znaleźć!"), a jego opracowanie będzie bardzo pracochłonne. Najmniejszy "katalog", jaki widziałem, składał się z... tabelki zawierającej 6 tematów szkoleń oraz ich kosztu od osoby.

Trudno odmówić prostoty takiemu rozwiązaniu, jednak jego użyteczność jest niewielka. Po pierwsze - brakuje w nim działań innych niż szkolenia. To błąd, gdyż sugeruje pracownikom, że doskonalenie umiejętności musi koniecznie wiązać się z udziałem w szkoleniu. Pomija się cały szereg działań równie użytecznych, a przy tym tańszych (np. mentoring, wymiana doświadczeń, udział w projektach). Po drugie - katalog działań rozwojowych powinien dawać możliwość wyboru działań pod kątem określonych obszarów kompetencyjnych. Przykładowo - jeśli pracownik ma rozwijać umiejętność negocjacji, z katalogu powinno wynikać, które z działań są do tego odpowiednie. Po trzecie - katalog powinien dawać możliwość wyboru działań odpowiednich dla danego typu stanowisk (np. sprzedawcy, pracownicy produkcji). Po czwarte - powinien być na tyle obszerny, aby prawie nigdy nie było konieczności sięgania po działania spoza katalogu (np. jeśli na pięć różnych form wymiany doświadczeń stosowanych w firmie ujmiemy w katalogu tylko jedną, będzie on mało użyteczny).

Szkolenia rozwijające kompetencje

Jeśli w firmie istnieje obowiązujący model kompetencji, częstą praktyką jest określanie, które kompetencje rozwija się dzięki każdemu z działań rozwojowych. Powinno to upraszczać proces wyboru optymalnych działań. Przykładowo, jeśli z oceny okresowej wynika, że pracownik ma rozwijać kompetencje: współpraca i nastawienie na wynik, wówczas poszukiwanie odpowiednich działań rozwojowych należy ograniczyć do tych dwóch kompetencji.

Tyle w teorii. W praktyce częstym problemem są działania, których nie da się jednoznacznie przypisać do danej kompetencji. Przykładowo - uczestnicząc w interdyscyplinarnym projekcie, pracownik może rozwijać umiejętność komunikacji, współpracy, kreatywność, świadomość biznesową, wiedzę o zarządzaniu projektami oraz wiele innych obszarów. W efekcie zdarza się, że niemal każde działanie rozwija niemal wszystkie kompetencje. Taki katalog nie ułatwia pracownikom wyboru optymalnych działań. Zdarza się też, że większość działań przypisuje się tylko do jednej kompetencji (np. wiedza merytoryczna), co również znacznie pogarsza przejrzystość katalogu.

Ostatnio kilkakrotnie spotkaliśmy się z jeszcze inną praktyką: dla każdej z firmowych kompetencji tworzy się szkolenie, które będzie tę kompetencję rozwijać. W założeniu - pomysł genialnie prosty. Należy jednak pamiętać, że nie każdą kompetencję można skutecznie rozwijać poprzez szkolenia. Można to zrobić w przypadku umiejętności komunikacji czy organizacji pracy, jednak trudno jest przeprowadzić skuteczne szkolenie z takich obszarów jak zaangażowanie, inicjatywa czy identyfikacja z firmą. Tworzenie na siłę szkoleń do każdej kompetencji korzystnie wygląda "na papierze", jednak w praktyce niekoniecznie zdaje egzamin.

Katalog na każdym biurku

Ważną kwestią jest również dostępność katalogu działań rozwojowych dla pracowników. Idealna sytuacja to taka, w której katalog bywa traktowany jak książka kucharska: jest zawsze pod ręką, a pracownik zagląda do niego, gdy tylko staje przed nowym wyzwaniem i szuka "przepisu" na sukces. Tyle w teorii. W praktyce w wielu firmach pracownik styka się z katalogiem działań rozwojowych raz w roku - przy ocenie okresowej. Zdarza się, że problemem jest jego dostępność - np. gdy stanowi on jedynie załącznik do formularza oceny.

Coraz częstszą praktyką jest udostępnianie katalogu w firmowym intranecie. Jednak samo "wrzucenie w intranet" nie spowoduje, że pracownicy będą do katalogu działań rozwojowych zaglądać częściej. Dobrą praktyką jest regularne przypominanie pracownikom o istnieniu katalogu, zachęcanie, aby do niego zajrzeli także w trakcie roku. Pretekstem może być dodanie nowych, ciekawych pozycji, lub np. informacja o ostatnich miejscach dostępnych na popularnym szkoleniu.

Pamiętajmy jednak, że nawet najbardziej przystępnie opracowany i najlepiej promowany katalog działań rozwojowych może zyskać akceptację pracowników tylko wtedy, gdy będzie regularnie aktualizowany i uzupełniany.

Bartosz Skierkowski - Konsultant Grupy ODiTK