TRIZ – znajdź proste rozwiązanie problemu

Henry Ford poskarżył się kiedyś Edisonowi, że tak wielki wynalazca mógłby naprawić swoją furtkę wejściową, ponieważ strasznie ciężko się ją otwiera. Edison odpowiedział, że nie zamierza niczego zmieniać, ponieważ każdy, kto wchodzi, otwierając furtkę, pompuje mu cztery litry wody ze studni do zbiornika na dachu posiadłości.

Tego rodzaju wynalazki są charakterystyczne dla TRIZ, czyli zestawu narzędzi do zwielokrotniania pomysłowości. TRIZ to akronim, który można przetłumaczyć jako: "Teoria Rozwiązywania Problemów Innowacyjnych". Warto wspomnieć o silnej synergii TRIZ z Lean, Kaizen oraz Six Sigma, bowiem dają one dobre rozpoznanie korzenia problemu, a TRIZ inspiruje do "sprytnego" rozwiązania.

Korzyścią TRIZ są całe algorytmy dochodzenia do celu oraz nietuzinkowe narzędzia użyteczne w poszukiwaniu rozwiązań. TRIZ stworzony został prawie 70 lat temu. Początkowo służył tylko do rozwiązywania problemów technicznych, ostatnio jego narzędzia coraz częściej wykorzystywane są w marketingu, zarządzaniu czy nawet PR. Innowacyjne sukcesy osiągane przez Samsunga w ostatnich latach to w 100% zasługa TRIZ.

TRIZ jest zestawem narzędzi, które najlepiej jest poznawać w sposób praktyczny - poprzez ćwiczenia na szkoleniach, a także moderowane warsztaty do rozwiązywania konkretnych problemów. A teraz konkretny element - wśród całego zestawu narzędzi TRIZ znajduje się systematyczna analiza zasobów, jakie mamy do dyspozycji. Często istnieją w nas wewnętrzne blokady, które uniemożliwiają nam zauważenie możliwości tkwiących tuż pod naszym nosem. 

Fileas Fogg, bohater "W osiemdziesiąt dni dookoła świata", tuż przed finałem swojej podróży staje przed trudnym problemem - skończył się węgiel w wiozącym go do Anglii parowcu. Zgodnie z zasadą - użyj tego, co masz pod ręką, decyduje się on na palenie pod kotłami drewnem z nadbudówek parowca. Zwykle nie wpadlibyśmy na taki pomysł, bo nadbudówki to bardzo drogie "paliwo". Akurat w tym przypadku bohater powieści Verne'a nie musiał się jednak liczyć z pieniędzmi.

Analiza zasobów TRIZ dzieli nasze zasoby na zewnątrz- oraz wewnątrzsystemowe. Przykładem użycia istniejącego zewnętrznego zasobu, który trzeba było tylko dostrzec, jest urządzenie do kompaktowania śmieci w samolotach (uzyskało ono główną nagrodę w kwietniu 2015 na Aircraft Interiors Expo w Hamburgu). Urządzenie o 75% lżejsze niż dotychczas stosowane podpina się pod istniejącą instalację podciśnieniową występującą w każdym samolocie pasażerskim. Podobnie było ze zleceniem na puste w środku kulki łożyskowe. Do testowania tych kulek użyto wewnętrznego zasobu, czyli charakterystyki samych kulek. Klient zażyczył sobie, aby wewnętrzna pustka była dokładnie w środku każdej kulki. Można by oczywiście stworzyć specjalne stanowisko do prześwietlania kulek. Aby jednak odróżnić kulki z centralną pustką od tych, które miały tę pustkę niecentralnie, z urządzenia produkującego kulki poprowadzono równie pochyłą. Kulki symetryczne toczyły się prosto - do odbiornika przetestowanych kulek, wszystkie pozostałe odchylały swój tor w lewo lub prawo, same się usuwając. Pochodząca z TRIZ koncepcja maszyny idealnej, w której nie ma systemu (specjalnej maszyny), a funkcja jest wykonywana, to jeden z silniejszych mechanizmów uruchamiających myślenie innowacyjne.

Poza analizą zasobów dostępnych wewnątrz naszego systemu dobre efekty zazwyczaj przynosi sprawdzenie, czym dysponujemy w bliskim sąsiedztwie naszego systemu. Ze szczególną uwagą wyliczając darmowe zasoby lub prawie darmowe. Korzystając z takiej analizy, udało się pokonać problem lokalizowania wycieków gazu z długiego gazociągu biegnącego przez dzikie obszary Alaski. Na początku lata do gazu dodaje się tam woń gnijącego mięsa. Przy rozszczelnieniach gromadzą się chmary padlinożernych ptaków, które łatwo jest sfotografować z samolotu.

TRIZ wyróżnia, oprócz zasobów materialnych, także czas i zjawiska takie jak: grawitacja, pole magnetyczne, cieplne, ciśnienie atmosferyczne, światło słoneczne. Zazwyczaj dostępnych zasobów jest więcej, niż nam się wydaje, choć wykorzystanie odwiedzających nas gości do napędu pompy ma więcej urody niż typowe rozwiązania, nawet z wykorzystaniem darmowej energii (wiatru czy Słońca). A spojrzenie na zasoby to tylko jedno z wielu narzędzi TRIZ.

Niektórzy uważają, że pomysłowość jest wyłącznie kwestią nagłego przebłysku geniuszu, jednak analiza dostępnych zasobów oznacza również wysiłek. Wspomniany na początku Edison powiedział - "geniusz to 1% inspiracji i 99% ciężkiej pracy".

Michał Hałas - Trener Grupy ODiTK, TRIZ Champion