21/01/2025

Trudne problemy techniczne - jak wyjść poza schemat dzięki TRIZ

Czy zdarzyło Ci się utknąć na trudnym problemie technicznym, a jego rozwiązanie wydawało się niemożliwe?

Takie wyzwania to codzienność dla inżynierów czy projektantów na całym świecie. Często towarzyszy Ci w takiej sytuacji poczucie, że wszelkie oczywiste ścieżki zostały już przetestowane?

Właśnie tutaj wkracza TRIZ - Teoria Rozwiązywania Innowacyjnych Zadań - metodologia, która może odmienić sposób, w jaki podchodzisz do problemów.

Trudny problem - czyli jaki?

W problemach technicznych spotykane są dwa rodzaje "trudności". Pierwszy dotyczy problemów niełatwych do zdiagnozowania, w których przyczyna i skutek są ze sobą nietypowo powiązane. Drugi - wyczerpania się możliwości danej technologii.

Trudność typu 1:

Trudno zdiagnozować, co jest przyczyną problemu, bo pomiędzy nią a skutkiem jest bardzo nieintuicyjne połączenie.

Klasycznym przykładem jest diagnozowanie usterek w systemach elektrycznych, gdzie drobne błędy, takie jak zamiana żarówki na niewłaściwy typ, mogą prowadzić do kaskady problemów.

Zwykle, gdy już dobrze zdiagnozuje się problem, jego rozwiązanie staje się proste. Bywa, że przyczyn jest kilka na raz - i znowu: jeśli dobrze je zdiagnozujemy, to największa trudność jest już za nami.

W powyższym temacie polecam książkę o dynamice systemów "Piąta Dyscyplina" Petera Senge - zawiera ona świetne przykłady ich nieintuicyjnego zachowania.

Trudność typu 2:

Technologia "doszła do ściany".

Mówimy tu o sytuacjach, w których konieczne jest znalezienie nowej koncepcji umożliwiającej pokonanie technologicznych ograniczeń. Wyjście poza utarte schematy jest wówczas kluczowe. Co ciekawe, nierzadko rozwiązanie okazuje się technicznie proste, ale jego znalezienie wymagało porzucenia dotychczasowego podejścia, które ograniczało myślenie.

Prześledźmy to na, dość znanym, przykładzie Xerox.

Pokonywanie technologicznych ograniczeń

W latach dziewięćdziesiątych dwudziestego stulecia inżynierowie w firmie Xerox nie potrafili przejść bariery prędkości napełniania pojemników z tonerem. "Doszli do ściany" z urządzeniem, które widać poniżej na Ryc.1.

 

Ryc.1 Pierwotne urządzenie do napełniania tonerem pojemników w firmie Xerox. Przesypywanie proszku reguluje ślimak (śruba Archimedesa działająca w dół).

Inżynierowie w Xerox tak bardzo byli przyzwyczajeni, że toner musi być przemieszczany ślimakiem, że gdy przy zwiększaniu prędkości ślimaka proszek się zawieszał, rozkładali ręce (miejsce problemu jest zaznaczone na czerwono na prawym rysunku Ryc.1). Ich mentalna inercja nie pozwalała im wyjść poza kręcący się ślimak, mimo że byli całkiem dobrymi fachowcami.

Problem zlecono zewnętrznym inżynierom, byli to eksperci TRIZ z Sankt Petersburga.

Project Managerem nowego rozwiązania był Oleg Abramov, którego nazwisko widzimy w patencie - tu cały patent. Oleg wspomina, że w ciągu kilku godzin znaleźli odpowiednią, inną technologię, by przyśpieszyć nasypywanie tonera do pojemników. Późniejsze dopracowanie prototypu zajęło jego zespołowi 3 miesiące.

Porzucenie starej technologii jest ogromnym krokiem naprzód przy rozwiązywaniu problemów. Przeszkadza nam w tym mentalna inercja, czyli bezwładność psychologiczna, której ulega każdy z nas.

Poniżej (Ryc.2) ilustracja rozwiązania z patentu używającego prostego wibratora mechanicznego. Trudne nie było tu znalezienie nowej technologii - ona od wielu lat istniała i była dobrze znana - trudnością było mentalne oderwanie się od starej technologii, która działała tylko do pewnej prędkości nasypywania.

 

Ryc. 2 Schemat rozwiązania - proszek przy odpowiedniej częstotliwości, kierunku i amplitudzie drgań zachowuje się jak płyn. Uzyskano 19-krotny wzrost prędkości nasypywania w stosunku do pierwotnej technologii.

Osoby, które uzależniły się od hazardu, wskazują, że wspomnienie wygranej jest wielokrotnie silniejsze niż kolejne przegrane. Tutaj jest podobnie - jeśli 10 razy zwiększaliśmy prędkość ślimaka i rozwiązanie działało, to nie możemy się pogodzić z tym, że za 11-tym razem ta technologia nie chce już działać.

Nasze myśli koncentrują się na tym, co w ślimaku poprawić, a nie na tym, by z niego zrezygnować. Amerykańscy inżynierowie wcale nie byli głupi, jednak przeciwko nim działał silny nawyk i przywiązanie do technologii, która wcześniej nie zawodziła. To jest coś, co czyni to zjawisko podobnym do uzależnienia. Zewnętrzni eksperci, poza umysłem przećwiczonym wielokrotnie przez TRIZ, nie byli obciążeni latami przyzwyczajeń nasypywania ślimakiem.

Inercja myślenia a TRIZ

Wróćmy do dwóch rodzajów trudności w problemach technicznych. Tak jak do trudności pierwszego rodzaju mamy narzędzia, tak do trudności drugiego rodzaju całym zestawem narzędzi jest TRIZ, który szczególnie pozwala poradzić sobie z mentalną inercją. TRIZ najlepiej sprawdza się w problemach ze sprzecznością, gdy potrzebujemy przełomowej zmiany w koncepcji.

Kolejny przykład: Chcemy zwiększyć prędkość łodzi. Narzędzia TRIZ pomogą wybić nas z kolein myślowych.

Najbardziej interesujące rozwiązania dla łodzi to podniesienie kadłuba powodującego tarcie - na przykład wodolot ma proporcjonalnie niewielkie tarcie, bo cały kadłub jest wyniesiony ponad wodę, można zmienić też koncepcję na poduszkowiec lub ekranoplan . We wszystkich tych pomysłach kadłub jest ponad wodą, co jest początkowo ogromną mentalną zmianą, bo przecież zaczynaliśmy od słowa "łódź", a to kanalizowało myślenie.

Czas na wnioski

Jaki wniosek można wyciągnąć z wyróżnienia tych dwóch kategorii trudności?

Chyba najważniejsze jest to, że są to zupełnie inne rodzaje trudności i mają odpowiadające im, całkowicie różne narzędzia służące ich rozwiązywaniu. W pierwszym przypadku doświadczenie wynikające z przepracowania podobnych problemów pomaga, w drugim potrafi być obciążeniem.

Ważne, by się nie pomylić, z którym rodzajem trudności mamy do czynienia.

Michał Hałas - Trener, Dyrektor merytoryczny obszaru TRIZ/DFX, GRUPA ODITK

Autor artykułu
Michał Hałas
2/01/2025

Psychometria w akcji: Jak testy psychometryczne pomagają w działaniach rozwojowych?

Testy psychometryczne zyskują na popularności zarówno w edukacji, jak i w biznesie. Ich unikalna...

18/11/2024

„Daj z siebie wszystko”, „Pospiesz się”, a może „Zadowalaj innych” – jaki jest Twój styl pracy?

Świadomość własnego stylu pracy, czyli podejścia do codziennego wykonywania zadań, może znacząco...

24/06/2024

Samoświadomość, odwaga i ciągła nauka - czyli leadership po nowemu

„Ciągle jeszcze się uczę” - miał powiedzieć pewnego dnia Michał Anioł. Ten wyjątkowy twórca epoki...

22/04/2024

Kompetencje przyszłości i power skills – czyli jak rozwijać prawdziwych ludzi w świecie sztucznej inteligencji

Na zmianę potrzebnych nam umiejętności/kompetencji wpływa świat, w którym żyjemy. Na jakie future...

15/03/2024

Dobrostan pracowników – jak go wzmacniać?

W dzisiejszym dynamicznym środowisku biznesowym sukces organizacji nie zależy tylko od efektywności...

12/02/2024

Sztuczna inteligencja w produkcji – czego się spodziewać? Co już się dzieje?

Jestem wielkim entuzjastą sztucznej inteligencji (AI). Ogromne wrażenie robi na mnie szybki rozwój...

24/10/2023

Cisza – negocjacyjne złoto

Ostatni kwartał roku to czas wzmożonych negocjacji. Wydajemy budżety, walczymy o budżety, umowy,...

25/09/2023

Przepis na wypalenie zawodowe

Karolina, menadżerka dużego zespołu, jadąc jak co dzień do pracy, tym razem płakała. Zawsze...

30/08/2023

Have fun! – jak czerpać radość z codziennej pracy

Czy wiesz, jak czerpać radość z codziennych czynności i jak zarażać nią nawet największych...

31/07/2023

Poczucie szczęścia u pracowników – droga do budowania odpowiedzialności w zespole

Powiem to wprost – jeżeli chcesz mieć odpowiedzialnych ludzi, musisz zadbać o ich poczucie...

3/07/2023

Data storytelling – jak opowiadać o danych?

Współcześni inżynierowie i menadżerowie to nie tylko osoby zarządzające procesami, projektami czy...

12/06/2023

Talenty i mocne strony - podejście na nowe czasy

W 2018 roku Instytut Gallupa przeprowadził badania, z których wynika, że ludzie mający okazję...

22/05/2023

Jak znaleźć gen innowacji u inżyniera?

Jak odróżnić inżyniera, który będzie żyłą złota dla firmy ze względu na swoje pomysły, od innego,...

5/04/2023

Czy szukanie sensu w pracy ma sens? I co z tym wspólnego ma retencja Talentów.

Pozyskiwanie Talentów z rynku pracy jest nie lada wyzwaniem, ale ich retencja w organizacji jest...

21/03/2023

Menadżer Coachem – czyli jak prowadzić pracownika w świecie BANI

Coaching menadżerski, temat znany od dawna, dziś przeżywa swój renesans. Dlaczego? Bo żyjemy w...

14/02/2023

Nie jestem szefem - po co mi marka osobista w Internecie?

Z marką osobistą jest jak z pogodą - zawsze jakaś jest. Nie każdemu będzie to odpowiadać! Nawet...

31/01/2023

TRIZ w rozwiązywaniu problemów na produkcji – „butelkowe” case study

Prowadząc szkolenia i praktyczne warsztaty z technik rozwiązywania problemów narzędziami TRIZ,...

7/12/2022

Dlaczego nie chcemy mówić o mobbingu?

Eskalujący konflikt, mobbing, dyskryminacja i molestowanie są ukrytą zmorą niejednej organizacji....

21/11/2022

Relaunch zespołu – nowe otwarcie dla efektywności

Choć wiele firm w ostatnich miesiącach podjęło decyzję o częściowym lub pełnym powrocie do biur,...

8/11/2022

Gry, które rozwijają ludzi i integrują zespół!

Wyobraź sobie stację badawczą zlokalizowaną na dnie oceanu. To podwodne laboratorium jest też domem...

17/10/2022

Quiet quitting – wyzwanie dla menedżera

Praca na „pół gwizdka”, „mi to lotto”, „co ubijesz, to ujedziesz”, „jak zarobić, żeby się nie...

19/09/2022

Mądre usprawnienia, które dostarczają wartość biznesową

Przypomnij sobie sytuację, kiedy musiałeś rozwiązać jakiś problem, np. naprawić coś, co się zepsuło.

10/08/2022

Czy wiesz, jak naładować swój osobisty powerbank?

Czy znasz to uczucie, gdy w zasadzie dbasz o siebie, jednak coraz częściej boli Cię głowa,...

4/07/2022

Rozwój menedżerów - trendy vs potrzeby

Jakie działania rozwojowe otrzymali menedżerowie w Twojej organizacji w 2022 roku? Jaki rozwój im...

20/06/2022

Rodzic ze spokojem w pracy – Pozytywna Dyscyplina w praktyce

Głośne dyskusje i słynne słowo „ZARAZ”. Foch i trzaskanie drzwiami. Posiłek, który ciągnie się...

23/05/2022

Jeśli pracownik umie, ale nie chce – jak wzmacniać motywację i zaangażowanie?

Poznaj Roberta. Pracuje w firmie od dłuższego czasu. Świetnie radzi sobie ze wszystkimi, nawet...

17/05/2022

Kiedy pracownik nie umie, ale chce – przywództwo sytuacyjne w świeżej odsłonie

Ewa rozpoczyna pracę na produkcji. Porusza się po firmie i przydzielonych zadaniach jak we mgle....

11/04/2022

Gorące, klimatyczne okazje biznesowe

W biznesie rzadko jakiś trend jest tak jednoznaczny i długoterminowy jak aktualna fala zmian...

14/03/2022

Od inżynierii produktu do inżynierii wartości – Value Engineering

Projektowanie produktów i usług powinno być wyraźnie połączone z potrzebami ich odbiorców. Czy tak...

14/02/2022

Trendy w rozwoju menadżerów

Ostatnie dwa lata zmieniły krajobraz naszych biur i sposób pracy. Model pracy hybrydowej zostanie z...

17/01/2022

Społeczności – organizacyjny potencjał synergii i transferu wiedzy

W nowej rzeczywistości każda organizacja potrzebuje nie tylko przetrwać kryzysowy czas, ale...

13/12/2021

Nie ma dymu bez ognia i zespołu bez zaufania - jak budować bezpieczeństwo psychiczne

„Nie ma zespołu bez zaufania” jak twierdzi Paul Santagata (Head of Industry w Google). Twierdzenie...

22/11/2021

Innowacje w czasie katastrofy klimatycznej

Potrzeba nam dziś rewolucyjnych, dysruptywnych innowacji - tysięcy nakładających się większych i...

4/10/2021

Docenianie - bo żeby docenić…. trzeba cenić

Jak to jest, że 80% badanych Polaków uważa, że warto doceniać, chciałoby być docenianym częściej i...

20/09/2021

Jaką wartość mają wartości w Twojej organizacji?

Jeśli przed pandemią - choć z trzaskiem - dźwigaliśmy braki w kulturze komunikacji czy współpracy w...

7/09/2021

CONTROLLER 5.0 - Controlling Leaders of To(morrow)Day

VUCA Times, globalizacja, Big Data, automatyzacja, robotyzacja, zamiana towarów w usługi, zwinne i...

30/08/2021

Na szerokie wody mnie weź – onboarding w zdalnym wydaniu

Nie zawsze łatwa decyzja o odejściu z poprzedniej firmy, nowe środowisko i zadania, a to wszystko w...

30/07/2021

Klimatyczny wstrząs dla biznesu - „Fit for 55”

Trudno nie dostrzegać symptomów zmian klimatu. Nie tylko zarządzający, ale też pracownicy firm na...

9/07/2021

Trening silnej woli latem (i nie tylko) – to możliwe!

Siła woli to pojęcie, o którym słyszy się stosunkowo często. Zazdrościmy jej tym, którzy ją mają....