Ty kontra stres – o mądrej rozgrywce i przygotowaniu na nowe

Pamiętam, jak w 2008 roku pisałem artykuły o zarządzaniu stresem w obliczu kryzysu ekonomicznego, przed jakim stanął wtedy świat.

Koło życia toczy się, przynosząc z niezłomną konsekwencją kolejne sytuacje wyjątkowe. Takie, które wytrącają człowieka z rytmu codzienności, okresów względnego spokoju i poczucia przewidywalności. Od kilku tygodni wszyscy funkcjonujemy w takiej właśnie sytuacji.

Jak sobie radzić w tym czasie? Jak z niego skorzystać?

Lawina lęku

Każdy z nas przeżywa trudne okresy. Przechodzimy przez takie wydarzenia jak: przeprowadzka, zwolnienie, nowa praca, założenie firmy, upadłość, rozstanie, choroba, śmierć bliskiej osoby. Każda z tych sytuacji wiąże się z doświadczeniem zmiany, stresem, niepewnością i brakiem poczucia bezpieczeństwa. Wiele nawyków, gotowych wzorców działania, przestaje się wówczas sprawdzać.

To, co do tej pory było oczywiste, uporządkowane, co dawało nam poczucie kontroli, ustępuje pola niewiadomej. Taki stan wywołuje bardzo konkretne reakcje w naszym organizmie. Ciało migdałowate, obszar mózgu odpowiedzialny za wyławianie zagrożeń z otoczenia, dosłownie pęcznieje w naszych głowach, uruchamiając procesy biochemicznej produkcji hormonów stresu.

Kryzys wywołany globalnym zagrożeniem potęguje siłę tych mechanizmów i związanych z nimi reakcji.

Myśli kierują się w stronę coraz bardziej katastroficznych antycypacji tego, co może się zdarzyć. Wyobraźnia zainfekowana takimi myślami wpływa na jeszcze większą produkcję hormonów stresu, a te na jeszcze ciemniejsze myśli i coraz cięższe emocje. Uruchomiona lawina niełatwo daje się zatrzymać.

Różne oblicza lękowych reakcji

Ludzie różnie reagują na doświadczenie stresu. W przerażeniu wykupują produkty spożywcze, robią wielkie zapasy, szukają winnych, mnożą katastroficzne teorie spiskowe. Albo lekceważą problem, wypierają trudne emocje, deklarują wypełnianie się pozytywnym nastawieniem. Każda z tych skrajnych postaw charakteryzuje podświadome mechanizmy obronne zalęknionego człowieka znajdującego się pod wpływem działania ciała migdałowatego.

Wyparcie nie jest brakiem lęku, a jedynie inną formą jego wyrazu. Złość to też lęk, tylko dający nam złudne poczucie siły. Złość znosimy lepiej od poczucia bezradności, bo daje nam namiastkę poczucia kontroli. Wymądrzanie się, brak okazywania trudnych emocji, racjonalizowanie to także wyraz lęku, z którym nie umiemy sobie poradzić, więc mu zaprzeczamy, choć ten w najlepsze w nas działa.

Lęk sieje tym większe spustoszenie w naszej psychice, im mniej jest uświadomiony.

Hamulec bezpieczeństwa

Akceptacja okoliczności i przyzwolenie na doświadczanie związanych z nimi emocji otwierają nas na uruchomienie wewnętrznych zdolności radzenia sobie z trudną sytuacją. Za taką postawę odpowiedzialny jest obszar mózgu zwany korą przedczołową. Tylko ona potrafi hamować zapędy ciała migdałowatego.

Dzięki korze przedczołowej mamy dostęp do takich wewnętrznych zasobów jak: spokój, empatia, zdolność analitycznego myślenia, racjonalność, odpowiedzialność, akceptacja, elastyczność, szersza perspektywa, dyscyplina, zaangażowanie, motywacja, kreatywność, zdolność podejmowania spójnych z naszymi wartościami decyzji.

Funkcjonując z poziomu kory przedczołowej, potrafimy czuć się bezpiecznie mimo tego, że na wiele czynników nie mamy wpływu i że znajdujemy się w warunkach, do których nie jesteśmy przyzwyczajeni.

To oznacza, że masz w sobie wszystko, czego potrzebujesz, by jak najsprawniej radzić sobie z okolicznościami, jakich obecnie doświadczasz.

Zejdź z utartej ścieżki

Przekładając to o czym piszę na praktykę, należy dokonać pewnych korekt w dotychczasowych strategiach myślenia i działania. Okres, w którym się znaleźliśmy, sprzyja takim zmianom. Wielu z nas ma dużo więcej czasu, z którego możemy konstruktywnie skorzystać.

Warto włączyć do swojej codzienności wysiłek fizyczny, który pozwala metabolizować nadmiar stresowych hormonów w organizmie. Dzięki temu poprawi się jakość twoich myśli i przeżywanych w związku z nimi emocji.

Dobrze byłoby wprowadzić w swoje życie praktykę uważności, czyli mindfulness, pozwolić sobie na trening jogi, tai chi, pilatesu, technik oddechowych, medytacji. Każda z nich ma naukowo udowodniony pozytywny wpływ na wzmacnianie sieci połączeń międzyneuronalnych z korą przedczołową.

Postaraj się wyciszyć. Zmniejsz ilość maili, telefonów, informacji, czytania i oglądania treści pochodzących z mediów. Pozorna pustka, której brakowało ci w dotychczasowej codzienności ma w sobie potencjał leczący, kojący system twojego organizmu. Taki reset stworzy w tobie przestrzeń i dystans, z poziomu których łatwiej i sprawniej odnajdziesz się w tej nowej sytuacji.

Umiejętność zarządzania swoimi emocjami, nowe nawyki, których w tym czasie nabierzesz, przydadzą ci się na nowym etapie życia, w który wejdziesz po zakończeniu tego kryzysu. Jeśli czujesz, że potrzebujesz pomocy i wsparcia, nie wahaj się o nie poprosić. Nie musisz sobie z tym radzić samodzielnie.

Życie człowieka w makro- i mikroskali składa się z kolejnych etapów, pomiędzy którymi są okresy przejściowe. Ten czas, to taki okres przejściowy. Im mądrzej z niego skorzystasz, tym większa szansa na nową wartość w kolejnym etapie, który nastąpi.

Konrad Wilk, Trener GRUPY ODITK