Wódz z nerwami na wodzy
Jaka jest wspólna cecha menadżerów? Poza tym, że kierują ludźmi w organizacjach, zdecydowana większość z nich doświadcza jednej z najgroźniejszych chorób, na jakie cierpią liderzy naszych czasów: chronicznego stresu.
A stres działa destrukcyjnie, nie ma co do tego wątpliwości. Na samego menadżera, na jego zespół i na wyniki organizacji.
Przedłużający się stres jest jak równia pochyła, po której lider zsuwa się niebezpiecznie na krawędź przepaści, często takiej bez wyjścia. W dalszej części artykułu wyjaśnię, co robić, by utrzymać nerwy na wodzy. Ale najpierw: rozpoznanie wroga.
Poznaj wroga
Na poziomie neuronalnym chroniczny stres dosłownie pożera mózg. Kora oczodołowo-czołowa zanika, a wraz z nią takie funkcje psychiki jak: empatia, moralność, zdolności analizowania, planowania i podejmowania decyzji. Im słabiej działa kora czołowa, tym częściej i bardziej bezkarnie szaleje ciało migdałowate. A z nim sprawa nie jest prosta. Jeśli uzna, że coś zagraża jego właścicielowi, to natychmiast wysyła informację przez podwzgórze i przysadkę do nadnerczy, których zadaniem jest wyprodukować adrenalinę, noradrenalinę i kortyzol. W ten sposób wkraczamy do królestwa gospodarki hormonalnej organizmu.
Stres za pośrednictwem wymienionych hormonów rozlewa się po całym organizmie. Napinają się mięśnie, zwłaszcza te przykręgosłupowe, serce zaczyna bić szybciej, rośnie ciśnienie tętnicze, podnosi się poziom cukru we krwi, by zwiększyć wydajność energetyczną organizmu. Zwężają się naczynia krwionośne jamy brzusznej, aby spowolnić procesy trawienne. Siedzący za biurkiem człowiek na poziomie fizjologicznym doświadcza w swoim wnętrzu procesów adekwatnych do sytuacji bitewnej, w której walczy o życie. Hormony stresu kumulują się w jego organizmie, napięcia potęgują się, bo nie są rozładowywane. Problem z każdym dniem nawarstwia się i pogłębia.
Krajobraz bitewny
Kora czołowa obgryzana coraz zachłanniej przez stres nie tonuje zapędów ciała migdałowatego, co w pierwszym rzędzie prowadzi do problemów psychicznych, chronicznego zmęczenia, problemów z pamięcią i niekontrolowanych wybuchów złości, agresji, gniewu, problemów ze snem, apatii, cichych dni, nieustannych huśtawek nastroju. Do takich postaw przyczynia się fakt, że nadmiar kortyzolu we krwi obniża poziom testosteronu. Efektem tego jest dla przykładu tendencja do odkładania się tłuszczu na brzuchu, a ten okazuje się istną fabryką żeńskiego hormonu estrogen. Stąd coraz większa tendencja do napadów smutku, rzewności, ckliwości, poczucia rozbicia.
Lider traci zdolność szybkiego podejmowania decyzji, pewność siebie, przebojowość i zdecydowanie. Coraz trudniej jest mu wywierać wpływ na otoczenie, motywować i inspirować innych.
Z czasem mogą pojawić się nawet stany lękowe. Spada efektywność, zaangażowanie, motywacja. Lider popełnia coraz więcej błędów. Wyniki pracy spadają na łeb, na szyję albo nie spadają, ale ich utrzymanie wiąże się z coraz większym wysiłkiem, frustracją, przemęczeniem. Obniżają się zdolności społeczne, poczucie pewności siebie. Rośnie niechęć do ludzi, do przebywania w ich towarzystwie. Stąd już tylko krok do wypalenia zawodowego...
Warunki utrzymania pokoju
Co robić, by zadbać o siebie i uwolnić się od zagrożeń związanych z chronicznym stresem?
Po pierwsze zachęcam do aktywności fizycznej, uprawiania jakiejś dyscypliny sportu. Najlepiej, żeby miało to miejsce cyklicznie, nie spontanicznie, chociaż trzy razy w tygodniu. Wystarczy po pół godziny. Ruch działa oczyszczająco, pozwala odprowadzać z organizmu hormony stresu, które w nim zalegają. Dodatkowo odwraca większość z wymienionych przeze mnie destrukcyjnych procesów chorobowych wszystkich narządów ciała. Ruch fizyczny to nasz darmowy, osobisty lekarz.
Drugim czynnikiem jest sen. Warto się wysypiać. Sen również dosłownie leczy. Można powiedzieć metaforycznie, że w trakcie snu organizm wysyła w teren ekipy remontowe do wszystkich narządów ciała, które wymagają naprawy. Nie oszukuj się, że ty potrzebujesz tylko czterech godzin. Nie wmawiaj sobie, że wyśpisz się na urlopie albo w trakcie weekendu. Organizm w rytmie dobowym wymaga 7-8 godzin snu, minimum 6, a jeśli choć tego minimum nie dostaje, zaczyna osuwać się w kierunku licznych zaburzeń, dysfunkcji i chorób.
Po trzecie, naprawdę jesteś tym, co jesz. Twój sposób odżywiania ma ogromny wpływ na to, jak żyjesz, jaki jest twój stosunek do siebie, ludzi i pracy. Zdrowie na talerzu przekłada się na zdrowe relacje, efektywność i motywację, energię do działania, wyniki twojej pracy. Skoro już tyle pisałem o testosteronie, to dodam również, że są takie warzywa, jak brukselka, kapusta, kalafior, brokuły, które zawierają phyto-testosteron naturalnie wzbogacający nas w ten ważny hormon. Warto pogłębiać swoją wiedzę na temat odżywiania. Nasza zbiorowa świadomość wciąż tkwi wśród starych, ograniczających przekonań wpojonych nam przez nasze babcie i mamy. Zwyczaje, tradycje, schematy myślowe, pewniki kształtują nas również w sposób szkodliwy, obniżający jakość naszego życia. Dobrze jest czasem te różne pewniki zweryfikować.
Wzmacniaj swoją odporność psychiczną. Nauka od lat dostarcza badań potwierdzających skuteczne działanie różnych technik relaksacyjnych i medytacji w zakresie neutralizacji szkodliwego działania stresu. Uzbrój się w sprawdzone strategie - poszukuj wiedzy na szkoleniach i warsztatach, na których przetrenujesz ćwiczenia poprawiające nie tylko zdolność reagowania na pojawiający się stres, ale też neutralizowania sytuacji, które ten stres wywołują.
(S)pokój lidera
Odżywiony, wyspany, pełen sił witalnych, wydolny organizm lidera wspiera go w praktykach neutralizowania stresu. W zdrowym ciele, zdrowy duch. To powiedzenie jest wciąż aktualne. Jeśli lider dba o swoje ciało, nie zaśmieca go, troszczy się o nie, to i ono rewanżuje się większą odpornością na wyzwania jego codzienności.
Mam dla ciebie propozycję. Stań na chwilę w lekkim rozkroku, wyprostuj się, wypnij pierś do przodu, ramiona odchyl do tyłu, lekko unieś głowę, pomyśl o czymś przyjemnym, uśmiechnij się. Oddychaj głęboko do dołu brzucha. Wdech... wydech... Postój w takiej pozycji chociaż ze dwie minuty... Twój mózg już reaguje. System hormonalny podąża za nim. Mózg daje mu sygnał do produkcji hormonów szczęścia. Wdech... wydech... Endorfiny, dopaminy, serotoniny zaczynają uwalniać się do twojego krwioobiegu. Sprawiają, że czujesz radość, przypływ energii, wolę działania, motywację. Czujesz to? Właśnie zaczynasz świadomie i praktycznie zarządzać swoim dobrostanem wewnętrznym.
To wszystko, o czym piszę i czego uczę, jest dobre, służące, przyjemne, spójne z ludzką psychiką i ciałem. Lider wyposażony w świadomość takich technik i narzędzi, umiejący je stosować, zarządzający swoim dobrostanem, potrafi skutecznie realizować swoje zadania, czerpiąc z dostępu do wszystkich swoich zasobów świadomego przywódcy. Specyfiki naszych czasów nie zmienisz, ale możesz wpłynąć na to, co i jak będziesz robił, by zadbać o swój wewnętrzny balans. Dzięki niemu będziesz w stanie w pożądany sposób oddziaływać na członków swojej rodziny, podwładnych, współpracowników, klientów, projekty, cele i wyzwania, przed jakimi w swojej codzienności stajesz.
Konrad Wilk, Trener GRUPY ODITK
Zarządzanie konfliktem – ważny element dobrego przywództwa
Burza i pioruny, a potem ciche dni – znasz to? A może jednak od początku cisza, ale atmosfera w...
[więcej]Od czego zacząć, gdy spada sprzedaż?
Spadek sprzedaży stawia zarządzających firmą przed dylematem, jak najlepiej na zmiennym rynku...
[więcej]Czy sprzedawać wszystkim klientom?
Kiedy spadają przychody, rodzi się pokusa, by sprzedawać wszystkim klientom, którzy się pojawią....
[więcej]Zwinność jest wtedy, gdy piłka jest w grze – krótki przewodnik po AGILITY
W sporcie zwinność jest bezcenna. Szybkie podania, przejęcia, zmiany, przepływ energii między...
[więcej]Kogo zatrudnić na Dyrektora Sprzedaży? To zależy, co i jak ma sprzedawać
Firma chce się rozwijać, walczyć o rynek, w „covidowych” warunkach dodatkowo poszerzyła lub...
[więcej]Oczywiste problemy biznesowe i nieoczywiste odpowiedzi w czasach Covid-19
Wiele firm staje przed wyzwaniem dalszego projektowania swojego wzrostu w wyjątkowo zmiennym...
[więcej]Wirtualne przywództwo, czyli lider w digitalnym świecie
Przywództwo to świadomy wybór, sama charyzma nie wystarczy, by być dobrym liderem.
[więcej]Strategia w czasach pandemii
Często kryzys, obok zagrożenia, stwarza nowe okazje. Aby je dostrzec, trzeba być elastycznym....
[więcej]Tarcza 4.0. i kolejne zmiany w prawie pracy
Kolejna tarcza antykryzysowa wprowadziła sporo ważnych zmian w prawie pracy.
[więcej]Kontrolujesz własne decyzje? O pułapkach, które funduje nam mózg
Mózg wpada w wiele różnych pułapek, z których nie zdajemy sobie sprawy. A one mają wpływ na...
[więcej]BIM Koordynator – pierwsza linia obrony
2020 będziemy pamiętać jako rok Covid-19. Ale zapamiętamy go również jako rok gwałtownej rewolucji...
[więcej]Inne podejście do sukcesji
Wiadomo, że słowo 'sukces' kojarzy się pozytywnie. A co się stanie, kiedy dodamy do niego dwie...
[więcej]Are you ready to go online? Jak przygotować handlowców do transformacji sprzedaży
O transformacji sprzedaży do online mówiono od kilku dobrych lat, ale była to raczej aspiracja,...
[więcej]Projekt ekstremalny od środka – the good, the bad and the ugly
Niezwykłe czasy rodzą niezwykłe historie. Przedstawiam anatomię z projektu, który okazał się być...
[więcej]Jak motywować w nieprzewidywalnych czasach
Menadżerowie wciąż poszukują skutecznych sposobów motywowania swoich pracowników. A jeśli w tzw....
[więcej]O co tyle krzyku z odpornością psychiczną?
Wyobraź sobie, że jesteś wysoko w górach. Pogoda może zmienić się w każdej chwili. Czasem świeci...
[więcej]Ty kontra stres – o mądrej rozgrywce i przygotowaniu na nowe
Pamiętam, jak w 2008 roku pisałem artykuły o zarządzaniu stresem w obliczu kryzysu ekonomicznego,...
[więcej]Rozwój w czasach zarazy
Rozwój znajduje się w ćwiartce matrycy Eisenhowera: WAŻNE/NIEPILNE – tak pokazują moje...
[więcej]Liderze - doładuj pozytywne emocje
O różnicach pomiędzy byciem menadżerem a liderem powiedziano już bardzo dużo. Aktualna sytuacja to...
[więcej]Jak oswoić niepewność – redukuj swój lęk
Kto z nas lubi się bać? Nie chcemy lęku. Unikamy go na różne sposoby (mniej i bardziej zdrowe)....
[więcej]Praca zdalna – kluczowe kwestie prawne
W związku z przyspieszonym transferem do pracy zdalnej, stykamy się z pytaniami ze strony działów...
[więcej]Jak cię widzą, tak ci płacą – o znaczeniu ubioru w biznesie
Mówi się, że nie powinniśmy oceniać książki po okładce. A i tak często to robimy - wydajemy opinię...
[więcej]Zwinność wodospadu, czyli agile mindset
Turkusowe zarządzanie, samoorganizujące się zespoły, zwinność organizacji. Znamy to, prawda? Te i...
[więcej]Project management z perspektywy czasu – jak było i jak będzie
Kiedy poprosiliśmy ministra gospodarki o honorowy patronat nad konferencją Project Management,...
[więcej]Samoorganizujący się zespół? Tak, ale po sFRISowaniu
Typowa sytuacja: dołączyłeś do projektu Agile i wiesz, że macie stać się zespołem...
[więcej]Goodness is good for business – kilka słów o programach wellbeing
Weekend trwa jeszcze w najlepsze, a Ty myślisz tylko o tym, że następnego dnia musisz iść do pracy....
[więcej]Rozwój po nowemu – WOW w procesach rozwojowych
Zmiana pokoleniowa w firmach, wszechobecna technologia i rzeczywistość VUCA kształtują nowe...
[więcej]Taki mamy klimat – globalne ocieplenie a przyszłość zarządzania projektami
Nie lubimy zmian. Byłoby świetnie, gdyby sprawy mogły podążać ustalonymi od dekad ścieżkami, gdzie...
[więcej]Uważny, obecny i skuteczny, czyli mindfulness lidera
Nie masz chwili wytchnienia. Nadmiar obowiązków, presja, pośpiech, konflikty, zmiany, oczekiwania,...
[więcej]Digitalne docenianie – spróbuj, co ci szkodzi
Słowa mają siłę. Szczególnie te, które wyrażają docenienie. Ale jak ich używać, gdy zwykłe...
[więcej]Wdrożenie BIM to droga do sukcesu - o ile nie idziesz na skróty
W branży budowlanej, jednej z branż sektora bądź co bądź usługowego, sukces opisany jest w bardzo...
[więcej]Program rozwojowy od kuchni – doprawiony 70:20:10
Zainspirowała mnie ostatnio międzynarodowa firma dostarczająca produkty żywnościowe bezpośrednio do...
[więcej]Czy opłaca się inwestować w personal branding kadry menadżerskiej?
Czy inwestując w markę osobistą menadżera, nie pomagamy mu w gładkim przejściu do konkurencji?...
[więcej]Załatwiony w białych rękawiczkach
Menadżerze, markę osobistą buduj wtedy, kiedy masz pracę.
[więcej]BIM - siła kompetentnego zespołu
Ostatni rok to czas niezwykle intensywnego rozwoju BIM (Building Information Modeling) w Polsce....
[więcej]Głodni doceniania, czyli słów kilka o roli docenienia w miejscu pracy
Paradoks dzisiejszych czasów: mnożą się programy uznaniowe i benefitowe dla pracowników, a poziom...
[więcej]Złoto ukryte u konstruktorów, czyli Design For Assembly (DFA)
Realia pracy konstruktorów zwykle wyglądają tak, że menadżerowie oczekują od nich sporego tempa. Bo...
[więcej]Jak, a nie co – kiedy proces jest ważniejszy niż cel
Ludzie odnoszący sukcesy i ich nieodnoszący mają takie same cele.
[więcej]Business acumen, czyli czy leci z nami pilot
Poprawa EBITDA o 2,5% jest jednym z celów strategicznych pewnej firmy. Brzmi sensownie. Ale czy...
[więcej]Menadżerze, chcesz „uczynić” ludzi odpowiedzialnymi?
Jednym z wyzwań, o których najczęściej mówią liderzy, jest brak odpowiedzialności w ich...
[więcej]