Wypalenie zawodowe
Lubisz swoją pracę czy może dosięga Cię syndrom wypalenia zawodowego? Czy wszyscy jesteśmy łatwopalni?
"Aby się wypalić, trzeba najpierw płonąć". (M. Pines)
Wstaję rano, myślę: "Tylko nie to, znowu do pracy". Tak myślę w poniedziałek. We wtorek, środę i czwartek - podobnie, dopada mnie lekka frustracja. Myślę sobie: "Dzień świstaka". W piątek żyję nadzieją, że szybko się skończy. Męczą mnie klienci, koledzy ze swoimi problemami. Wszyscy chcą szybko, dobrze i tanio. Zaczynam myśleć o nich jak o kolejnym projekcie, o nudnym, nikomu niepotrzebnym raporcie czy mało istotnej sprawie do załatwienia. Źle sypiam, nie mam apetytu. Wieczorami nie mam ochoty nigdzie wyjść, spotkać się z kimś, rozmawiać. Z czasem przerasta mnie myśl o pójściu następnego dnia do pracy. Postanawiam wyjechać na urlop, zregenerować się. Wyjeżdżam na trzy tygodnie. Urlop w porządku, bez rewelacji, choć obiektywnie patrząc - miejsce i klimat wspaniałe. Rodzina martwi się o mnie, bo dotychczas inicjowanie działań należało do mnie, byłam/byłem motorem zwiedzania. Może warto byłoby pójść na jakiś kurs? Kiedyś nowe trendy bardzo mnie interesowały - ale teraz zwyczajnie brakuje mi energii i zainteresowania. Kiedyś moja praca to była pasja - teraz to "sprawa do załatwienia". Drażni mnie tak wiele rzeczy, przerasta wykonanie najprostszych czynności, choćby pójście na pocztę.
Brzmi znajomo? Mam nadzieję, że nie. Ale jeśli tak, to sprawdź, bo być może jesteś na drodze do wypalenia zawodowego.
Skąd się bierze i czym jest?
Wypalenie zawodowe to proces, który zakrada się do nas po cichutku, ukradkiem. Pracujesz, bardzo lubisz swoją pracę, angażujesz się w nią, dokształcasz. Uczysz się radzić sobie w bardzo trudnych sytuacjach, rozwiązujesz skomplikowane problemy. Z drugiej strony - ponieważ bardzo lubisz to, co robisz - stajesz się artystą w swoim fachu. Artyzm wymaga wspinania się na wyżyny intelektualne. Nie zawsze są one doceniane przez otoczenie, zauważane przez rodzinę, odpowiednio wynagradzane. Czasem uznanie objawia się nadmiarem dodatkowych ról i obowiązków. Jeśli nic nie zmienia się w Twojej pracy poza dodaniem nowych i nieodebraniem starych obowiązków - możesz zacząć tracić złudzenia dotyczące wizji własnej ścieżki rozwoju, pracy. Zaczynasz zderzać się z szarą rzeczywistością, ze swoimi podkręconymi przez zmęczenie myślami.
To wszystko sprawia, że bez odpowiedniej strategii możemy się wypalić. Oczywiście są osoby bardziej i mniej podatne na wypalenie. Nie zawsze mówimy też o wypaleniu zawodowym, a o chwilowym przemęczeniu.
Po czym więc poznać syndrom wypalenia zawodowego? Christina Maslach, najbardziej znana badaczka tego zjawiska wyodrębniła 3 główne obszary: zespół wyczerpania emocjonalnego, depersonalizację oraz obniżone poczucie własnych dokonań.
Zespół wyczerpania emocjonalnego najczęściej objawia się unikaniem obowiązków zawodowych. Jesteśmy tak zmęczeni emocjonalnie i fizycznie, że szukamy sposobów na zmniejszenie liczby spotkań, zadań i innych sposobów na oddalenie się z biura. Powrót do pracy powoduje przykry stan emocjonalny, pojawiać się może frustracja i zmęczenie, przeświadczenie o wielości i złożoności codziennych problemów i niemoc poradzenia sobie z nimi.
Pracownik nie zawsze może sobie pozwolić na ucieczkę od współpracowników. Włączają się wtedy inne strategie: reakcja dystansowania się, czyli wycofywania się z kontaktów. Zaczynamy ograniczać do minimum czas poświęcany współpracownikom. Taka chęć ucieczki może doprowadzić do depersonalizacji, zaczynamy traktować ich przedmiotowo, jak "nośnik" zadań czy problemów lub jako kolejne "przypadki" do załatwienia w godzinach pracy.
Wielość obciążeń powodować może rozmycie się pasji, co prowadzić może do poczucia, że tyle wysiłku wkładaliśmy w tę pracę, a nagroda jest niewystarczająca. Tak się staramy, a współpracownicy, szefowie są niewdzięczni, nie doceniają naszej wiedzy i fachowości, nie wynagradzają nas wystarczająco. Przestajemy czerpać satysfakcję z pracy, z rozwoju. Zaczynamy wątpić w sensowność naszych działań.
Jak sobie radzić? Jak zapobiegać?
Pierwsza i podstawowa zasada brzmi: dostrzeż problem i chciej coś z tym zrobić. Póki nie będzie w Tobie chęci wyjścia z sytuacji, to żaden sposób nie będzie dobry. A sposobów na to, aby poradzić sobie z wypaleniem zawodowym, albo mu zapobiec (zapobiec np. w pogłębianiu się tego stanu) jest wiele:
Dbanie o różnorodność w obrębie wykonywanego zawodu: nowe obszary zawodowe, zmiana zakresu odpowiedzialności, zadań, zamiana z kimś z zespołu, pisanie artykułów do wewnętrznego newslettera, udzielanie się w organizacjach non-profit, ścisłe ustalenie, kiedy masz dni koncepcyjne, a kiedy jesteś dla ludzi.
Równowaga pomiędzy życiem zawodowym a rodzinnym: dbanie o swoją rodzinę, czas dla niej, czas dla siebie, czas na bawienie się swoimi/waszymi pasjami, zainteresowaniami. To także czas na spotkania z ludźmi, którzy nas pozytywnie "doładowują". I co ważne: bezwzględne dbanie o czas relaksu po okresie intensywnej pracy. Bezwzględny odpoczynek w weekend - zero komputera, tylko czas dla Ciebie i rodziny.
Zadbanie o swoje ciało tak, aby ono zadbało o nasze emocje. Wszyscy doskonale wiemy, że emocje wpływają na nasze ciało. W drugą stronę jest dokładnie tak samo. Najprostsze działania, jakie możesz podjąć, aby się "spionizować" to na przykład zbilansowana dieta oraz regularność spożywanych posiłków (więcej niż wczesne śniadanie i późna kolacja: mówi się o trzech do pięciu niewielkich posiłkach dziennie). Kolejnym prostym zaleceniem jest ruch: 3x30x130, czyli trzy razy w tygodniu po minimum 30 minut z tętnem 130. To może być basen, intensywniejszy spacer, nordic walking, bieganie interwałowe, jazda na rowerze, jazda konna, gra w siatkówkę, piłkę nożną, zumba. Cokolwiek, co jest ruchem i sprawia Tobie przyjemność.
Odwaga w zarządzaniu relacjami. Przyjrzyj się, które relacje są dla Ciebie dobre, wspierające, a które są toksyczne. Nie rozmieniaj się na drobne w imię "bycia wszystkim dla każdego". Miej odwagę w zakończeniu znajomości i relacji zawodowych z osobami, które zwyczajnie Tobie nie służą. To często bolesny dla obu stron proces, jednocześnie mocno oczyszczający i odświeżający.
Rozpoznanie i poradzenie sobie z codziennymi stresorami, czyli co Cię stresuje i na ile możesz wyeliminować ten czynnik? Jeśli nie możesz go wyeliminować, to jak możesz zminimalizować jego wpływ? Odizolować się? Przekazać komuś innemu daną czynność? Uznać, że "ten typ tak ma"? "Zaprzyjaźnić się" ze stresorem? Nauczyć się kilku prostych technik relaksacyjnych? Spojrzeć na problem z innej perspektywy? Zastanowić się, na ile potrzebnie się nim zajmujesz?
Poznanie i akceptacja siebie i swoich zasobów. Kim jesteś? Jakie są Twoje mocne strony, Twoje zdolności, a gdzie są Twoje słabsze obszary? Co możesz, a czego nie chcesz w sobie zmieniać? Na ile jesteś gotowa/gotów do zaakceptowania tego kim i gdzie jesteś? Gdzie chcesz być za 5, 10 lat? A czego zdecydowanie nie chcesz? Jakie Są Twoje wartości, którymi się kierujesz na co dzień? Kto jest lub może być Twoim wsparciem w trudnych momentach? Co innego chcesz i możesz realnie robić? Co Cię potencjalnie może zainteresować? Czego już na pewno nie chcesz robić? Jakie większe lub mniejsze sukcesy odniosłaś/odniosłeś ostatnio w pracy?
Ognioodporni
Każdy z nas ma w sobie potencjał do tego, by zapobiec lub wyjść z wypalenia zawodowego. Kluczem jest poznanie i akceptacja siebie, chęć przeciwdziałania lub zapobiegania, a przede wszystkim wiara w to, że potrafimy, że możemy i że zawsze jest jakieś rozwiązanie i wyjście.
Zaangażowanie to bezpośrednie przeciwieństwo wypalenia, to Twoja ognioodporność - i jej właśnie życzę Tobie z całego serca.
Dorota Jakubowska Kurzec - Trener Grupy ODiTK
Na „covidową rzeczywistość” odpowiedz realizmem
Czy wiesz, że większość ludzi poświęca ponad 80% swojego życia na rozpamiętywanie tego, co było lub...
[więcej]Leadership w nowej normalności
O transformacji przywództwa mówiono od przynajmniej 10 lat. Jednak to ostatni rok pokazał prawdziwe...
[więcej]Zarządzanie konfliktem – ważny element dobrego przywództwa
Burza i pioruny, a potem ciche dni – znasz to? A może jednak od początku cisza, ale atmosfera w...
[więcej]Od czego zacząć, gdy spada sprzedaż?
Spadek sprzedaży stawia zarządzających firmą przed dylematem, jak najlepiej na zmiennym rynku...
[więcej]Czy sprzedawać wszystkim klientom?
Kiedy spadają przychody, rodzi się pokusa, by sprzedawać wszystkim klientom, którzy się pojawią....
[więcej]Zwinność jest wtedy, gdy piłka jest w grze – krótki przewodnik po AGILITY
W sporcie zwinność jest bezcenna. Szybkie podania, przejęcia, zmiany, przepływ energii między...
[więcej]Kogo zatrudnić na Dyrektora Sprzedaży? To zależy, co i jak ma sprzedawać
Firma chce się rozwijać, walczyć o rynek, w „covidowych” warunkach dodatkowo poszerzyła lub...
[więcej]Oczywiste problemy biznesowe i nieoczywiste odpowiedzi w czasach Covid-19
Wiele firm staje przed wyzwaniem dalszego projektowania swojego wzrostu w wyjątkowo zmiennym...
[więcej]Wirtualne przywództwo, czyli lider w digitalnym świecie
Przywództwo to świadomy wybór, sama charyzma nie wystarczy, by być dobrym liderem.
[więcej]Strategia w czasach pandemii
Często kryzys, obok zagrożenia, stwarza nowe okazje. Aby je dostrzec, trzeba być elastycznym....
[więcej]Tarcza 4.0. i kolejne zmiany w prawie pracy
Kolejna tarcza antykryzysowa wprowadziła sporo ważnych zmian w prawie pracy.
[więcej]Kontrolujesz własne decyzje? O pułapkach, które funduje nam mózg
Mózg wpada w wiele różnych pułapek, z których nie zdajemy sobie sprawy. A one mają wpływ na...
[więcej]BIM Koordynator – pierwsza linia obrony
2020 będziemy pamiętać jako rok Covid-19. Ale zapamiętamy go również jako rok gwałtownej rewolucji...
[więcej]Inne podejście do sukcesji
Wiadomo, że słowo 'sukces' kojarzy się pozytywnie. A co się stanie, kiedy dodamy do niego dwie...
[więcej]Are you ready to go online? Jak przygotować handlowców do transformacji sprzedaży
O transformacji sprzedaży do online mówiono od kilku dobrych lat, ale była to raczej aspiracja,...
[więcej]Projekt ekstremalny od środka – the good, the bad and the ugly
Niezwykłe czasy rodzą niezwykłe historie. Przedstawiam anatomię z projektu, który okazał się być...
[więcej]Jak motywować w nieprzewidywalnych czasach
Menadżerowie wciąż poszukują skutecznych sposobów motywowania swoich pracowników. A jeśli w tzw....
[więcej]O co tyle krzyku z odpornością psychiczną?
Wyobraź sobie, że jesteś wysoko w górach. Pogoda może zmienić się w każdej chwili. Czasem świeci...
[więcej]Ty kontra stres – o mądrej rozgrywce i przygotowaniu na nowe
Pamiętam, jak w 2008 roku pisałem artykuły o zarządzaniu stresem w obliczu kryzysu ekonomicznego,...
[więcej]Rozwój w czasach zarazy
Rozwój znajduje się w ćwiartce matrycy Eisenhowera: WAŻNE/NIEPILNE – tak pokazują moje...
[więcej]Liderze - doładuj pozytywne emocje
O różnicach pomiędzy byciem menadżerem a liderem powiedziano już bardzo dużo. Aktualna sytuacja to...
[więcej]Jak oswoić niepewność – redukuj swój lęk
Kto z nas lubi się bać? Nie chcemy lęku. Unikamy go na różne sposoby (mniej i bardziej zdrowe)....
[więcej]Praca zdalna – kluczowe kwestie prawne
W związku z przyspieszonym transferem do pracy zdalnej, stykamy się z pytaniami ze strony działów...
[więcej]Jak cię widzą, tak ci płacą – o znaczeniu ubioru w biznesie
Mówi się, że nie powinniśmy oceniać książki po okładce. A i tak często to robimy - wydajemy opinię...
[więcej]Zwinność wodospadu, czyli agile mindset
Turkusowe zarządzanie, samoorganizujące się zespoły, zwinność organizacji. Znamy to, prawda? Te i...
[więcej]Project management z perspektywy czasu – jak było i jak będzie
Kiedy poprosiliśmy ministra gospodarki o honorowy patronat nad konferencją Project Management,...
[więcej]Samoorganizujący się zespół? Tak, ale po sFRISowaniu
Typowa sytuacja: dołączyłeś do projektu Agile i wiesz, że macie stać się zespołem...
[więcej]Goodness is good for business – kilka słów o programach wellbeing
Weekend trwa jeszcze w najlepsze, a Ty myślisz tylko o tym, że następnego dnia musisz iść do pracy....
[więcej]Rozwój po nowemu – WOW w procesach rozwojowych
Zmiana pokoleniowa w firmach, wszechobecna technologia i rzeczywistość VUCA kształtują nowe...
[więcej]Taki mamy klimat – globalne ocieplenie a przyszłość zarządzania projektami
Nie lubimy zmian. Byłoby świetnie, gdyby sprawy mogły podążać ustalonymi od dekad ścieżkami, gdzie...
[więcej]Uważny, obecny i skuteczny, czyli mindfulness lidera
Nie masz chwili wytchnienia. Nadmiar obowiązków, presja, pośpiech, konflikty, zmiany, oczekiwania,...
[więcej]Digitalne docenianie – spróbuj, co ci szkodzi
Słowa mają siłę. Szczególnie te, które wyrażają docenienie. Ale jak ich używać, gdy zwykłe...
[więcej]Wdrożenie BIM to droga do sukcesu - o ile nie idziesz na skróty
W branży budowlanej, jednej z branż sektora bądź co bądź usługowego, sukces opisany jest w bardzo...
[więcej]Program rozwojowy od kuchni – doprawiony 70:20:10
Zainspirowała mnie ostatnio międzynarodowa firma dostarczająca produkty żywnościowe bezpośrednio do...
[więcej]Czy opłaca się inwestować w personal branding kadry menadżerskiej?
Czy inwestując w markę osobistą menadżera, nie pomagamy mu w gładkim przejściu do konkurencji?...
[więcej]Wódz z nerwami na wodzy
Jaka jest wspólna cecha menadżerów? Poza tym, że kierują ludźmi w organizacjach, zdecydowana...
[więcej]Załatwiony w białych rękawiczkach
Menadżerze, markę osobistą buduj wtedy, kiedy masz pracę.
[więcej]BIM - siła kompetentnego zespołu
Ostatni rok to czas niezwykle intensywnego rozwoju BIM (Building Information Modeling) w Polsce....
[więcej]Głodni doceniania, czyli słów kilka o roli docenienia w miejscu pracy
Paradoks dzisiejszych czasów: mnożą się programy uznaniowe i benefitowe dla pracowników, a poziom...
[więcej]Złoto ukryte u konstruktorów, czyli Design For Assembly (DFA)
Realia pracy konstruktorów zwykle wyglądają tak, że menadżerowie oczekują od nich sporego tempa. Bo...
[więcej]