Związki zawodowe – czy pojawią się w każdej firmie?
Na początku czerwca 2018 r. sejm przyjął ustawę, która zasadniczo zmienia przepisy regulujące działalność i uprawnienia związków zawodowych. Wiele firm może czekać rewolucja.
Organizacje związkowe będą miały możliwość szerszego działania w firmach, w których dominuje zatrudnienie cywilnoprawne. Będą m.in. mogły obejmować ochroną przed zwolnieniem także tych działaczy, którzy nie posiadają umów o pracę. Jest to realizacja wniosków płynących z wyroku Trybunału Konstytucyjnego jeszcze z 2015 r.
Na czym polega zmiana?
Do tej pory prawo tworzenia i przystępowania do związków zawodowych przysługiwało pracownikom, których łączył z pracodawcą stosunek pracy (wynikający z umowy o pracę). Członkami organizacji związkowych mogli być także emeryci, renciści i bezrobotni, a nawet wykonawcy dzieła i zleceniobiorcy, ale z faktu ich członkostwa nie wynikały możliwości obejmowania ochroną pracy w ramach umów cywilnoprawnych. Nie można też było ujmować tego członkostwa w rankingach uprawniających do zyskania statusu reprezentatywności. Status ten przyznawany jest z mocy prawa tylko największym organizacjom i oznacza dodatkowe uprawnienia, a w szczególności możliwości współdecydowania o treści regulaminów, czy zawieranie porozumień z pracodawcą w imieniu załogi, nawet z pominięciem mniejszych związków zawodowych, jeżeli nie wypracowały one wspólnego stanowiska. O posiadaniu statusu reprezentatywności decyduje wielkość organizacji związkowej zgodnie z liczbą jej członków (tzw. ranking członkostwa).
Osoby bez umowy o pracę były członkami związków zawodowych niezwykle rzadko i to na zasadach zbliżonych do członkostwa w zwykłych stowarzyszeniach. Niewiele wynikało z tego dla ich pracy zawodowej oraz relacji z podmiotem zatrudniającym. Teraz to się zmieni.
Nowelizacja w zasadzie przyznaje te same uprawnienia związkowcom-pracownikom i tym, którzy świadczą pracę na podstawie umów cywilnych (nazywa się ich teraz osobami wykonującymi pracę zarobkową). Osoby te będą wliczały się do rankingów członkostwa na jednakowych zasadach co pracownicy. Będą mogły być chronione zakazem przed rozwiązaniem ich umowy, jeżeli związek obejmie je szczególną ochroną, a nawet będą mogły korzystać z etatu związkowego, jeżeli ich organizacja związkowa będzie wystarczająco liczna (pierwszy etat wymaga 150 członków, drugi 500).
Ustawa wprowadzi też spore zmiany dla firm, które nie zatrudniają zbyt wielu osób w ramach umów cywilnoprawnych. Na przykład zmieniają się progi reprezentatywności, a więc uprawnienie dla organizacji związkowej do udziału w negocjacjach z pracodawcą, co zależne jest od wielkości konkretnego związku. W dyskusji publicznej często podaje się przykłady firm lub instytucji, w których działa np. 60 organizacji związkowych. Prawda jest jednak taka, że tylko największe z tych organizacji mają realne prawo do współdecydowania z pracodawcą o treści regulaminu wynagradzania albo o zawieraniu porozumienia w sprawie zwolnień grupowych. Po wejściu w życie nowelizacji związki, które należą do central związkowych OPZZ lub FZZ albo są jednostkami organizacyjnymi NSZZ Solidarność, będą korzystały z reprezentatywności już wtedy, gdy będą zrzeszać 8% załogi. Związki niezależne będą potrzebowały do tego aż 15%. Jeżeli żadna z organizacji nie będzie mogła pochwalić się takim członkostwem, reprezentowaną organizacją będzie ta największa. Ustawodawca wyraźnie promuje więc organizacje zrzeszone w większych związkach i próbuje nakłonić małe związki do konsolidacji z dużymi.
Nadal niejasne
Nowelizacja nie wyjaśnia jednak wszystkich palących tematów. Nadal nieostra pozostaje definicja zwolnienia ze świadczenia pracy dla załatwienia doraźnej czynności związkowej. Należy się więc spodziewać dalszych sporów pomiędzy związkami a pracodawcami o to, czy udział w szkoleniu albo posiedzeniu ciała statutowego związku jest czynnością doraźną, czy też nie.
Nie ma także przełomu, jeżeli chodzi o określenie zakresu szczególnej ochrony przed zwolnieniem działaczy funkcyjnych. Dzisiejszy model ochrony pracownika przed zwolnieniem, której nie można przeprowadzić bez zgody związku, został opracowany przez orzecznictwo, co sprawia, że ta kwestia jest bardzo uznaniowa. Dominuje pogląd, że szczególna ochrona nie obowiązuje, jeżeli prowadziłaby do nadmiernego uprzywilejowania działaczy związkowych względem pracowników nienależących do związku zawodowego. Jeżeli natomiast zwolnienie pracownika pozostaje w związku z wykonywaniem przez niego działalności związkowej, sądy pracy stają najczęściej po stronie związkowców. Ustawa nie przynosi w tym miejscu żadnego przełomu.
Pracodawcy mogą jednak cieszyć się ze sprecyzowania, w jakich terminach organizacje związkowe będą musiały wyrazić swój sprzeciw na zwolnienie lub pogorszenie warunków pracy działaczy szczególnie chronionych. Ustawa wprowadza także domniemanie, że milczenie związku zawodowego w tej sprawie oznacza jego zgodę na propozycję pracodawcy. To duże uproszczenie procesu uzgodnień, bo dzisiaj milczenie organizacji związkowej nie wiązało się z żadnymi sankcjami.
Związki dostały jednak w zamian poważne uprawnienie. Bezprawne zwolnienie działacza chronionego będzie wiązało się z dodatkowym odszkodowaniem w wysokości półrocznego wynagrodzenia. Roszczenie takie jest niezależne od innych, które przysługują pracownikom już dzisiaj.
Co dalej?
Ustawa trafi teraz do Senatu, a po zakończeniu procesu legislacyjnego będzie musiała zostać zaakceptowana przez prezydenta. Należy się jednak spodziewać, że wejdzie w życie w uchwalonej postaci i zachowa większość przyjętych zmian w działalności związków zawodowych.
Nowelizacja stawia wiele firm w nowej sytuacji, dlatego że działalność związkowa może stać się w wielu branżach bardziej atrakcyjna. A tam, gdzie związki działają prężnie już dzisiaj, działy HR i prawne będę musiały zmienić niektóre schematy współpracy firmy lub instytucji z partnerami społecznymi.
Grzegorz Ilnicki, Trener GRUPY ODITK
Zarządzanie konfliktem – ważny element dobrego przywództwa
Burza i pioruny, a potem ciche dni – znasz to? A może jednak od początku cisza, ale atmosfera w...
[więcej]Od czego zacząć, gdy spada sprzedaż?
Spadek sprzedaży stawia zarządzających firmą przed dylematem, jak najlepiej na zmiennym rynku...
[więcej]Czy sprzedawać wszystkim klientom?
Kiedy spadają przychody, rodzi się pokusa, by sprzedawać wszystkim klientom, którzy się pojawią....
[więcej]Zwinność jest wtedy, gdy piłka jest w grze – krótki przewodnik po AGILITY
W sporcie zwinność jest bezcenna. Szybkie podania, przejęcia, zmiany, przepływ energii między...
[więcej]Kogo zatrudnić na Dyrektora Sprzedaży? To zależy, co i jak ma sprzedawać
Firma chce się rozwijać, walczyć o rynek, w „covidowych” warunkach dodatkowo poszerzyła lub...
[więcej]Oczywiste problemy biznesowe i nieoczywiste odpowiedzi w czasach Covid-19
Wiele firm staje przed wyzwaniem dalszego projektowania swojego wzrostu w wyjątkowo zmiennym...
[więcej]Wirtualne przywództwo, czyli lider w digitalnym świecie
Przywództwo to świadomy wybór, sama charyzma nie wystarczy, by być dobrym liderem.
[więcej]Strategia w czasach pandemii
Często kryzys, obok zagrożenia, stwarza nowe okazje. Aby je dostrzec, trzeba być elastycznym....
[więcej]Tarcza 4.0. i kolejne zmiany w prawie pracy
Kolejna tarcza antykryzysowa wprowadziła sporo ważnych zmian w prawie pracy.
[więcej]Kontrolujesz własne decyzje? O pułapkach, które funduje nam mózg
Mózg wpada w wiele różnych pułapek, z których nie zdajemy sobie sprawy. A one mają wpływ na...
[więcej]BIM Koordynator – pierwsza linia obrony
2020 będziemy pamiętać jako rok Covid-19. Ale zapamiętamy go również jako rok gwałtownej rewolucji...
[więcej]Inne podejście do sukcesji
Wiadomo, że słowo 'sukces' kojarzy się pozytywnie. A co się stanie, kiedy dodamy do niego dwie...
[więcej]Are you ready to go online? Jak przygotować handlowców do transformacji sprzedaży
O transformacji sprzedaży do online mówiono od kilku dobrych lat, ale była to raczej aspiracja,...
[więcej]Projekt ekstremalny od środka – the good, the bad and the ugly
Niezwykłe czasy rodzą niezwykłe historie. Przedstawiam anatomię z projektu, który okazał się być...
[więcej]Jak motywować w nieprzewidywalnych czasach
Menadżerowie wciąż poszukują skutecznych sposobów motywowania swoich pracowników. A jeśli w tzw....
[więcej]O co tyle krzyku z odpornością psychiczną?
Wyobraź sobie, że jesteś wysoko w górach. Pogoda może zmienić się w każdej chwili. Czasem świeci...
[więcej]Ty kontra stres – o mądrej rozgrywce i przygotowaniu na nowe
Pamiętam, jak w 2008 roku pisałem artykuły o zarządzaniu stresem w obliczu kryzysu ekonomicznego,...
[więcej]Rozwój w czasach zarazy
Rozwój znajduje się w ćwiartce matrycy Eisenhowera: WAŻNE/NIEPILNE – tak pokazują moje...
[więcej]Liderze - doładuj pozytywne emocje
O różnicach pomiędzy byciem menadżerem a liderem powiedziano już bardzo dużo. Aktualna sytuacja to...
[więcej]Jak oswoić niepewność – redukuj swój lęk
Kto z nas lubi się bać? Nie chcemy lęku. Unikamy go na różne sposoby (mniej i bardziej zdrowe)....
[więcej]Praca zdalna – kluczowe kwestie prawne
W związku z przyspieszonym transferem do pracy zdalnej, stykamy się z pytaniami ze strony działów...
[więcej]Jak cię widzą, tak ci płacą – o znaczeniu ubioru w biznesie
Mówi się, że nie powinniśmy oceniać książki po okładce. A i tak często to robimy - wydajemy opinię...
[więcej]Zwinność wodospadu, czyli agile mindset
Turkusowe zarządzanie, samoorganizujące się zespoły, zwinność organizacji. Znamy to, prawda? Te i...
[więcej]Project management z perspektywy czasu – jak było i jak będzie
Kiedy poprosiliśmy ministra gospodarki o honorowy patronat nad konferencją Project Management,...
[więcej]Samoorganizujący się zespół? Tak, ale po sFRISowaniu
Typowa sytuacja: dołączyłeś do projektu Agile i wiesz, że macie stać się zespołem...
[więcej]Goodness is good for business – kilka słów o programach wellbeing
Weekend trwa jeszcze w najlepsze, a Ty myślisz tylko o tym, że następnego dnia musisz iść do pracy....
[więcej]Rozwój po nowemu – WOW w procesach rozwojowych
Zmiana pokoleniowa w firmach, wszechobecna technologia i rzeczywistość VUCA kształtują nowe...
[więcej]Taki mamy klimat – globalne ocieplenie a przyszłość zarządzania projektami
Nie lubimy zmian. Byłoby świetnie, gdyby sprawy mogły podążać ustalonymi od dekad ścieżkami, gdzie...
[więcej]Uważny, obecny i skuteczny, czyli mindfulness lidera
Nie masz chwili wytchnienia. Nadmiar obowiązków, presja, pośpiech, konflikty, zmiany, oczekiwania,...
[więcej]Digitalne docenianie – spróbuj, co ci szkodzi
Słowa mają siłę. Szczególnie te, które wyrażają docenienie. Ale jak ich używać, gdy zwykłe...
[więcej]Wdrożenie BIM to droga do sukcesu - o ile nie idziesz na skróty
W branży budowlanej, jednej z branż sektora bądź co bądź usługowego, sukces opisany jest w bardzo...
[więcej]Program rozwojowy od kuchni – doprawiony 70:20:10
Zainspirowała mnie ostatnio międzynarodowa firma dostarczająca produkty żywnościowe bezpośrednio do...
[więcej]Czy opłaca się inwestować w personal branding kadry menadżerskiej?
Czy inwestując w markę osobistą menadżera, nie pomagamy mu w gładkim przejściu do konkurencji?...
[więcej]Wódz z nerwami na wodzy
Jaka jest wspólna cecha menadżerów? Poza tym, że kierują ludźmi w organizacjach, zdecydowana...
[więcej]Załatwiony w białych rękawiczkach
Menadżerze, markę osobistą buduj wtedy, kiedy masz pracę.
[więcej]BIM - siła kompetentnego zespołu
Ostatni rok to czas niezwykle intensywnego rozwoju BIM (Building Information Modeling) w Polsce....
[więcej]Głodni doceniania, czyli słów kilka o roli docenienia w miejscu pracy
Paradoks dzisiejszych czasów: mnożą się programy uznaniowe i benefitowe dla pracowników, a poziom...
[więcej]Złoto ukryte u konstruktorów, czyli Design For Assembly (DFA)
Realia pracy konstruktorów zwykle wyglądają tak, że menadżerowie oczekują od nich sporego tempa. Bo...
[więcej]Jak, a nie co – kiedy proces jest ważniejszy niż cel
Ludzie odnoszący sukcesy i ich nieodnoszący mają takie same cele.
[więcej]Business acumen, czyli czy leci z nami pilot
Poprawa EBITDA o 2,5% jest jednym z celów strategicznych pewnej firmy. Brzmi sensownie. Ale czy...
[więcej]