Klimatyczny wstrząs dla biznesu - „Fit for 55”

Trudno nie dostrzegać symptomów zmian klimatu. Nie tylko zarządzający, ale też pracownicy firm na całym świecie zastanawiają się, jak wpłyną one na procesy biznesowe w ich organizacjach.

Bruksela realizuje kolejne działania w ramach Europejskiego Zielonego Ładu - dążenia do tego, by utrzymać w ryzach katastrofę klimatyczną i zredukować emisje gazów cieplarnianych do zera w 2050 roku. Przedstawiony w połowie lipca pakiet legislacji "Fit for 55" (nazwa pochodzi od celu redukcji emisji o 55% w ciągu 9 lat) przełoży się na każdą firmę i każdego obywatela Unii.

Wszechobecne zmiany i nowe legislacje

Oznaki zmian klimatu są wszechobecne - począwszy od upalnych dni w Polsce, poprzez bezprecedensowe powodzie w Niemczech czy Chinach, aż po rekordy temperatur w Kanadzie czy na Syberii. Instytucje naukowe zgodnym głosem mówią, że tego typu zabójcze i kosztowne zjawiska będą się nasilać i to, co obserwujemy, to dopiero początek. Jednolite stanowisko nauki jest takie, że skala przyszłych zmian zależy w decydujący sposób od tego, ile jeszcze wyemitujemy gazów cieplarnianych.

Choć deklaracje i czasem realne zmiany wydarzają się na całym świecie od USA po Chiny, to Unia Europejska zdecydowała się na przyjęcie pozycji globalnego lidera w dążeniu do neutralności klimatycznej. Dlatego w kolejnych kwartałach i latach wprowadzane będą kolejne zmiany, które, mówiąc wprost, mają dramatycznie zrewolucjonizować obraz życia gospodarczego i społecznego. Każda zmiana budzi opór, a zmiana zasad i procesów znanych od dekad czy pokoleń budzi... cóż... duży opór. Szczególnie, że ktoś (my wszyscy) będzie musiał tę zmianę sfinansować. Ponadto, jak przy każdej zmianie, jedni zarobią, inni stracą. Rozgrywać się będą interesy ekonomiczne, polityczne i narodowe. To wszystko prawda i warto o tym rozmawiać.

Nowe legislacje "Fit for 55" są na razie propozycją Komisji Europejskiej, która będzie konsultowana z krajami członkowskimi. Tym niemniej należy domniemywać, że nowe przepisy wejdą w życie w takiej czy innej formie. Czego należy się spodziewać po najnowszym pakiecie przedstawionym przez Brukselę?

Energia

Aktualnie wytwarzanie i użytkowanie energii powoduje około 75% emisji CO2. Naturalnym jest więc, że to obszar, który "idzie pod nóż" pierwszy. Nie wdając się w branżowe detale, elektrownie wytwarzające energię z węgla czy gazu będą płacić coraz wyższy podatek od każdej tony wyemitowanych gazów cieplarnianych. Ma to stanowić bodziec ekonomiczny do szybkiej transformacji systemu energetycznego w kierunku OZE. Polska ma najmniejszy udział OZE w energetyce w całej Unii Europejskiej i w związku z tym poniesiemy olbrzymie koszty tej transformacji. Łagodzić to będą środki unijne, ale i tak koszt tych zmian poniosą w dużym stopniu odbiorcy prądu - firmy i obywatele. Czego się więc spodziewać na poziomie biznesowym?

Koszty prądu elektrycznego, ogrzewania i ciepłej wody wzrosną o kilkadziesiąt, a być może sto kilkadziesiąt procent w perspektywie kilku lat. Przełoży się to na koszty produktów, które intensywnie korzystają z energii.
Wzrośnie presja na efektywność energetyczną firm oraz wytwarzanie przez nie energii elektrycznej na miejscu.
Rynek instalacji fotowoltaicznych i turbin wiatrowych (oraz pomp ciepła) będzie się nieustannie rozwijał. Nowe legislacje mówią o 40% udziale tych źródeł energii w miksie energetycznym UE w 2030. · Poza wytwarzaniem energii kluczowa będzie zdolność do magazynowania energii (np. na godziny nocne, gdy panele fotowoltaiczne nie produkują) oraz używania jej wtedy, gdy jest jej nadmiar (urządzenia przemysłowe i domowe, które inteligentnie pobierają energię, gdy w danym momencie jest jej nadmiar i jest tańsza).
Konieczna będzie głęboka przebudowa sieci elektrycznej tak, by była w stanie sprostać niestabilnej podaży oraz zwiększonemu popytowi (np. samochody elektryczne, pompy ciepła) na energię.

Cło węglowe

Powyższe działania przyczynią się do tego, że towary i usługi świadczone przez firmy w UE staną się droższe. Z jednej strony spowodowałoby to, że konkurencja ze strony krajów o niższych standardach klimatycznych będzie większa. Z drugiej zaś dałoby impuls firmom europejskim do przenoszenia swojej działalności poza Europę. Żeby temu częściowo zapobiec UE wprowadza Carbon Border Adjustment Mechanism - swego rodzaju cło węglowe, które będzie obowiązywało dla wszystkich produktów przyjeżdżających spoza UE. Będzie uzależnione od emisji CO2 związanych z tym produktem, stopniowo narastając począwszy od 2023 roku. Będzie to też element presji na kraje poza UE: "jeśli chcecie być konkurencyjni na unijnym rynku, obniżajcie emisje".

Można się spodziewać, że importowane produkty takie jak stal, cement, ale też wysoko przetworzone jak elektronika czy samochody istotnie zdrożeją.
Mniej oczywistym trendem może być miniaturyzacja - po prostu mniejszy, lżejszy samochód czy laptop wyemituje w procesie produkcji na Dalekim Wschodzie mniej CO2 i przez to będzie tańszy.

Transport

Mówiąc o samochodach - UE zaostrza normy dla nowo rejestrowanych samochodów osobowych i dostawczych. Od 2030 roku emisje samochodów mają spaść o 55% - de facto oznacza to możliwość rejestracji wyłącznie hybryd. Zaś już 5 lat później, w 2035 nowo rejestrowane samochody będą musiały być zeroemisyjne - w pełni elektryczne lub wodorowe.

Samochody elektryczne są o niebo mniej skomplikowane, jeśli chodzi o ilość części. To przełoży się na łańcuchy dostaw w całym sektorze automotive. Liczne w Polsce firmy z tego obszaru będą szukać nowych modeli działania. Celem przekształcania wielu przedsiębiorstw będzie prawdopodobnie produkcja baterii i silników elektrycznych. Ale pewnie nie dla wszystkich starczy mniejszego tortu i konieczne będą głębsze przebranżowienia.
Fundamentalne zmiany czekają też rynek paliwowy. Stopniowa, ale szybka wymiana populacji samochodów na elektryki wywróci do góry nogami podstawy działania Grupy Orlen i jej podwykonawców oraz sieci stacji benzynowych, które teraz będą oferowały ładowarki elektryczne i stacje ładowania wodoru.
Ładowarki elektryczne będą też powstawały masowo w domach i na parkingach (będą inteligentne tzn. będą ładowały prądem, gdy będzie on tani). To z kolei przełoży się na konieczność istotnej przebudowy sieci elektrycznej, o której była mowa powyżej.

Powyżej opisane są tylko wybrane elementy propozycji "Fit for 55". Inne części tego pakietu legislacji obejmują między innymi budownictwo, transport morski i lotniczy czy gospodarkę leśną. Wszystko to, by zaaplikować Europie wstrząs, który ma doprowadzić do szybkich innowacji i głębokich strukturalnych zmian w kierunku neutralności klimatycznej. A w konsekwencji zapewnienia kolejnemu pokoleniu środowiska zdatnego do życia.

"Fit for 55" to obecnie propozycja i zapewne detale ulegną zmianie i dopracowaniu. "Generalny kierunek jest słuszny, ale diabeł tkwi w szczegółach, w wielu istotnych szczegółach, w których chowa się balans między ambicjami klimatycznymi i wyzwaniami gospodarczymi oraz technologicznymi" - jak mówi PeterGattaz, cytowany przez Reutersa szef organizacji BusinessEurope.

Niezależnie jednak od detali te legislacje wpłyną za kilka-kilkanaście miesięcy praktycznie na każdą firmę w Europie. Warto już dziś o nich myśleć. Bo przygotowani na pewno mają większą szansę na tej zmianie nie stracić. A może nawet zyskać. Temat jest niezwykle ważny, będziemy do niego wracać w kolejnych artykułach.

Konrad Klepacki, Trener i Konsultant GRUPY ODITK