TRIZ - fakty i mity

Każdy menadżer staje przed wyzwaniami przez duże „W”, w których nie ma mowy o prostej poprawie efektywności, w których potrzebne jest doprowadzenie do przełomu – czyli innowacji.

Dobierając narzędzia do tego typu zadań, często potrzebujemy zejść z typowych i utartych ścieżek. Szczególnie jeśli wyzwania wymagają sporej dozy kreatywności i oczekiwane są prawdziwie innowacyjne rezultaty. Wygląda na to, że w obecnej gospodarce nie ma innego sposobu na duże pieniądze niż właśnie innowacje, a czas prostych usprawnień się kończy.

TRIZ to globalna metodyka i zaawansowany zestaw narzędzi służący rozwiązywaniu problemów i tworzeniu przełomowych rozwiązań - efektem pracy z TRIZ jest ich spriorytetyzowana lista. Więcej na ten temat w artykule "TRIZ - znajdź proste rozwiązanie problemu".

TRIZ jest uznawany za bardzo skuteczny przy trudnych problemach technicznych, jednak nie jest łatwo się go nauczyć. Oto zebrane w jednym miejscu popularne stwierdzenia na temat TRIZ:

MIT - TRIZ nie jest popularny

Rzeczywiście w Polsce w porównaniu do innych krajów takich jak Korea Południowa, Niemcy, Stany Zjednoczone czy Wielka Brytania TRIZ nie jest jeszcze szeroko używany. Ponadto jeśli w Polsce ktoś już stosuje narzędzia TRIZ, to raczej odnosi się to do rozwiązywania problemów produkcyjnych, a mniej do tworzenia faktycznych innowacji. Koreluje to ze stosunkowo niską innowacyjnością naszej gospodarki w porównaniu do wymienionych krajów. Być może więc adopcja TRIZa byłaby impulsem do zmiany tego trendu i zwiększenia ilości patentów, wynalazków i ogólnie rozumianych innowacji w rodzimych firmach. Warto też zauważyć, że popularność zmienia się w czasie - we wrześniu 2017 roku właśnie w Polsce odbył się TRIZfest - czyli doroczna konferencja międzynarodowego stowarzyszenia TRIZ.

FAKT - TRIZ to innowacja, ale bez typowej dla technik kreatywnych intuicyjności

Całościowe analizowanie problemu: TRIZ pozwala generować pomysły w systematyczny i uporządkowany sposób tak, że nie pozostawia żadnych "białych plam". W efekcie otrzymujemy rozwiązanie tak bliskie ideałowi, jak to jest tylko możliwe. To duża przewaga nad podejściami opartymi na intuicji takimi jak burza mózgów, których powtarzalność sukcesu nie jest duża. Niepewność czy konkurencja, zajmując się później tym samym tematem, nie osiągnie lepszych rezultatów, to duży dyskomfort. Z TRIZ można sprowadzić takie ryzyko praktycznie do zera.

MIT - nauka TRIZ zajmuje lata

TRIZ jest uznawany za trudny do nauczenia się, szczególnie jeśli porównujemy go z prostymi podejściami takimi jak burza mózgów czy diagram Ishikawy. Faktycznie TRIZ obejmuje ponad 30 narzędzi, z czego kilkanaście można uznać za popularne. Poznanie ich wszystkich, czyli "doktoryzowanie się z TRIZa", zajmie co prawda lata, ale do uzyskania korzyści biznesowych wystarczy znajomość kilku z nich. Obiektywnie trudnością TRIZ jest jego nieintuicyjność. TRIZ to istotna zmiana w sposobie myślenia, a nauczenie się nowego podejścia zajmuje czas. Zdaniem autora trudność w nauce powoduje, że TRIZ jest dość elitarny, podobnie jak nie każdy zostaje lekarzem mimo wielu chętnych na starcie. Stąd też wiele organizacji podejmuje decyzje o tym, by zamiast tworzyć (stosunkowo drogą) wewnętrzną kompetencję w tym zakresie, korzystać z zewnętrznych konsultantów bądź wewnętrznych championów, szukając przy użyciu TRIZ rozwiązań w precyzyjnie wybranych, newralgicznych obszarach.

FAKT - TRIZ prowadzi do przełomowych rozwiązań

TRIZ nie tylko pozwala rozgryźć trudne problemy. Jeśli problem można rozwiązać na kilka sposobów, to jakość rozwiązań, do których prowadzi TRIZ, zdumiewa. Zamiast komplikować system, co jest często intuicyjne (więcej czujników, więcej części, lepsze i droższe materiały itp.), TRIZ potrafi rozwiązać problem przy użyciu istniejących zasobów, a nawet spowodować uproszczenie. Większość rozwiązań wygenerowanych z TRIZ można by skomentować słowami "wow! sprytne!". A za tym zwykle idzie wzrost niezawodności i oszczędności finansowe. Skuteczność TRIZ niejednokrotnie zwala z nóg, gdy udaje się pokonać problem, z którym nie dali sobie rady wysokiej klasy specjaliści myślący w standardowy sposób. Takie właśnie przykłady mają na swoim koncie firmy Sonion (Szczecin), Allcomp (Katowice) czy SMP (Białystok).

FAKT - TRIZ zajmuje czas

TRIZ pozwala zazwyczaj rozwiązać zwykłe zagadnienie w kilka godzin, a w najtrudniejszych wypadkach w kilka tygodni. Burza mózgów generuje pomysły szybko, mimo że w porównaniu do TRIZ są one zazwyczaj niskiej jakości. Najczęściej jednak, próbując zaimplementować rozwiązanie stworzone metodą prób i błędów, marnujemy o wiele więcej czasu (i pieniędzy) na bezproduktywne ślepe uliczki. Jednocześnie najszybciej rozwiązany problem, jakiego doświadczył autor, zajął 3 minuty, choć rozwiązanie zaproponował ekspert TRIZ, za którym stały lata doświadczeń.

MIT - TRIZ jest tylko dla inżynierów i naukowców

To prawda, że TRIZ stworzony został oryginalnie dla wynalazców i ciągle najbardziej popularny jest przy innowacjach technicznych. Jednak jest wiele przykładów użycia TRIZ w dziedzinach dalekich od techniki jak organizacja firmy, marketing czy PR. Zdaniem autora popularność TRIZ wśród umysłów ścisłych jest powiązana z technicznymi przykładami, dużą ilością logiki oraz algorytmicznością podejścia. Jeśli ktoś wcześniej studiował matematykę i fizykę, to potem łatwiej mu nauczyć się narzędzi i procedur TRIZ. Na szczęście jednak TRIZ w praktyce stosuje zasadę Einsteina: "uprość wszystko tak bardzo jak tylko można, ale nie bardziej". Dlatego nauka czy implementacja TRIZ tak naprawdę nie wymaga szerokiej wiedzy ścisłej czy specjalistycznej, a raczej pewnej systematyczności, która wszak nie jest obca również humanistom.

FAKT - TRIZ jest trudny w implementacji

TRIZ wymusza na tyle dużą zmianę w myśleniu, że łatwo nam wrócić do starych nawyków. Można tu wysunąć analogię do uprawiania regularnych ćwiczeń fizycznych: trudno się do tego zebrać, a wiele "noworocznych" postanowień umiera po kilku tygodniach - szczególnie jeśli nie ma się indywidualnego trenera. Jednocześnie jeśli już ćwiczenia wejdą w krew, to zalety są oczywiste, a wykonywanie ich staje się drugą naturą. Podobnie jest z TRIZ: trudno się go nauczyć, pomaga, gdy zatrudnimy facylitatora czy coacha, jednak raz wdrożony TRIZ z pewnością przemodeluje "sylwetkę" innowacyjną naszej organizacji.

MIT - TRIZ trzeba wdrażać w całej organizacji

To, że Samsung, Hyundai czy Intel rozpoczęli wdrażanie TRIZ od masowych szkoleń ogromnych grup pracowników, nie znaczy, że jest to jedyny sposób. TRIZ może być stosowany lokalnie w danym dziale czy zespole lub nawet indywidualnie, a nie tylko globalnie. Poza tym można ograniczyć się tylko do wybranych narzędzi TRIZ lub nawet okresowo wynajmować zewnętrznego eksperta TRIZ do wsparcia swojego zespołu przy rozwiązywaniu wybranego jednego problemu.

FAKT - TRIZ najlepiej nadaje się do trudnych problemów

TRIZ to sposób na faktycznie trudne problemy. Niezwykłe w swojej prostocie, unikalne rozwiązania, na które nikt nie potrafił wpaść przez lata, to wyróżnik TRIZ. Zgodnie z trendami ta zaleta ma się pogłębiać z upływem lat, gdy coraz więcej będziemy pracowali tworząc rozwiązania, a coraz mniej mięśniami. Rozwiązywaniem samych tylko prostych problemów coraz trudniej będzie się wyróżnić na rynku przyszłości. Zresztą największe biznesy zawsze leżały pod najtrudniejszymi problemami.

Michał Hałas - Ekspert TRIZ, GRUPA ODITK