Różnorodność w zespole boli i leczy

Z różnorodnością spotykamy się coraz częściej. Dotyczy ona już nie tylko płci czy pokolenia, ale także pochodzenia i narodowości, co więcej - kwestii osobowości czy stylu działania. A jednak nie przestaje mnie ona zaskakiwać.

Ostatnio w czasie szkolenia w międzynarodowej grupie trener zapytał nas po ćwiczeniu: jak wam poszło? Ćwiczenie nie należało do najprostszych, wywołało u mnie sporo wątpliwości i miałam wielką ochotę je przegadać. Jednak najpierw odpowiadali Włosi w liczbie 3 osób. Wszyscy byli zachwyceni, zarówno ćwiczonym narzędziem, jak i sobą.

Potem głos zabrała Francuzka - trochę mniej entuzjazmu, ale też pozytywnie. Dalej był kolega z Niemiec i uff... w końcu ktoś miał jakieś pytania. Ale było ich tyle i tak szczegółowe, że koledzy z Włoch "odpadli", a i ja też potężnie się znudziłam. Dość powiedzieć, że gdy doszło do mnie, to zrezygnowałam ze swoich pytań, bo zaczęłam już myśleć o tym, jak mi się podoba włoski sposób myślenia.

W tamtej chwili byłam nawet rozbawiona, a na pewno zaskoczona odmiennością naszej percepcji. Zaczęłam zastanawiać się, jakie ona ma skutki? Zabiera czas, powoduje rezygnację, dekoncentruje, a czasem frustruje. Czyli boli. I o tym się często mówi, słyszy. A przecież z drugiej strony: wnosi świeżą perspektywę, inspiruje, rozwija, "daje kopa", czyli wzbogaca. W tym artykule skupię się właśnie na tej stronie medalu różnorodności w zespole.

Dzisiaj o kilku sposobach dotyczących "oswajania" różnorodności w zespole.

Szukając różnorodności, masz rozwój

Na co dzień lepiej pracuje się z osobami podobnymi do nas. Jest przewidywalnie, powtarzalnie, szybko, gładko. Zagrożenia? Stagnacja, brak rozwoju, kurs na przetrwanie. Jeśli Twój zespół, Twoja organizacja ma się rozwijać, potrzebuje różnorodności jak pustynia deszczu. Warto więc nie tylko "znosić" różnorodność, ale świadomie jej szukać i zapewniać w swoim środowisku pracy.

Jak to wygląda u Ciebie? Sprawdź się sam:

1. Czy szukasz różnorodności np. rekrutując, tworząc zespół projektowy, grupę roboczą albo szukając wsparcia w realizacji jakiegoś zadania?

2. Czy doceniasz (dziękujesz, wyrażasz uznanie) różnorodne opinie, perspektywy?

Zaciekawienie różnorodnością

W homogenicznych zespołach łatwiej o miłą atmosferę. Wszyscy się znają, trudniej więc komuś nadepnąć na odcisk. Wraz z pojawieniem się różnorodności ("obcych") naruszamy poczucie bezpieczeństwa i zaufania. Stykamy się czasem z kompletnie różnymi zwyczajami, językiem, zainteresowaniami, wartościami czy światopoglądem. Często w pierwszym odruchu mamy ochotę je negatywnie ocenić.

Dlatego - chcąc być mili - nieświadomie przyjmujemy unikową taktykę: omijając różniące nas tematy; traktując jako potencjalnie zagrażające, trudne. Oswojenie różnorodności jest możliwe dopiero, gdy po ludzku będziemy chcieli ją z szacunkiem zrozumieć. Po prostu: bez próby oceniania na wejściu zaciekawimy się nią.

Jak sytuacja wygląda u Ciebie? Odpowiedz sobie na pytania:

3. Czy stykając się z różnorodnością (wiekową/etniczną/stylu pracy), starasz się na bazowym poziomie zrozumieć odmienność drugiej osoby bez próby jej oceny?

4. Czy stawiasz pytania, które pomogą ci zrozumieć jej perspektywę bez oceniającego podtekstu?

Zgoda na konflikt

Różnorodność wytrąca nas ze strefy komfortu, bo narusza dotychczasowe sposoby współpracy i komunikacji. Na koniec dnia dotyka nas odmienny sposób realizacji zadań i ich egzekwowanie. Pojawia się frustracja, a często konflikt. Aby ich sobie oszczędzić, często wydeptujemy ścieżki naokoło. O ile się da, rezygnujemy ze współpracy, omijamy niewygodne tereny. Ważne: w sytuacji, gdy różnorodność jest codziennością, to droga donikąd.

Co w zamian? Zgoda na konflikt, gdyż jest nieunikniony. Mowa o rozwojowym konflikcie, w którym dwie lub więcej stron mają odmienne stanowiska i potrzebne jest znalezienie rozwiązania.

W spotkaniach jeden na jeden oznacza to podejmowanie rozmowy (a pewnie wielu rozmów) o różniących nas kwestiach, uzgadnianie sposobów, które są akceptowalne dla obu stron, a potem może nawet kilkakrotne wracanie do nich, zanim wydepczemy wygodną ścieżkę.

W sytuacjach dotyczących całego zespołu oznacza to ustalenie nowych zasad współpracy, które nadają nowe znaczenie konfliktowi, bo to warunkuje wykorzystanie potencjału, który różnorodność posiada.

Jak to wygląda u Ciebie? Zastanów się:

5. Czy napotykając na konfliktową sytuację, aktywnie wychodzisz z propozycją rozmowy, nawet jeśli poprzednia nie skończyła się sukcesem?

6. Czy w rozmowie skupiasz się na rozwiązaniu, które godzi interesy stron?

Podzieliłam się trzema sposobami na "oswojenie" różnorodności w zespole i relacjach. Liczę, że pomogą Ci spojrzeć z dystansem i złagodzić codzienne frustracje.

Będzie mi bardzo miło, jeśli zechcesz się podzielić ze mną swoim casem dotyczącym różnorodności (Czego dotyczył? Co ci dał?), wysyłając wiadomość na ddunajska@oditk.pl.

Jeśli jednak różnorodność twojego zespołu bądź organizacji wymaga wsparcia, to pomyśl o projekcie zmiany kultury organizacyjnej lub wdrożeniu wartości. Możesz też sprawdzić potencjał wynikający z różnorodności poszczególnych członków zespołu, np. badaniem FRIS^® określającym sposoby myślenia i działania. 

Danuta Dunajska - Konsultant, Prezes Zarządu ODITK Consulting, GRUPA ODITK

Sprawdź również: Jak być szefem dla generacji X, Y, Z - w różnorodności siła