Przepis na wypalenie zawodowe

Karolina, menadżerka dużego zespołu, jadąc jak co dzień do pracy, tym razem płakała. Zawsze zaangażowana daje z siebie wszystko, jednak ma poczucie, że to wciąż za mało. Zwykle profesjonalna i stabilna emocjonalnie, ostatnio nie jest w stanie powstrzymać frustracji.

Normalnie nie zareagowałaby tak ostro na maila kolegi ze współpracującego z nią zespołu, ale od jakiegoś czasu "nie jest sobą". Jej nieprzyjemna odpowiedź doprowadziła do konfliktu na skalę całej organizacji. Cierpi ona i jej zespół, a złość i poczucie bezsilności narasta. Praca, która kiedyś sprawiała jej radość, od dłuższego czasu zabiera jej energię i witalność.

Co to oznacza? Zachowanie i odczucia Karoliny wskazują, że dotknęło ją wyczerpanie - pierwszy etap wypalenia zawodowego.

Dane wskazują, że dotyczy to coraz więcej osób.

Badanie przeprowadzone w 2022 roku przez McKinsey Health wśród 15 000 pracowników w 15 krajach wykazało, że jedna czwarta pracowników doświadczyła objawów wypalenia. Z kolei raport Deloitte podaje, że 77% pracowników doświadczyło wypalenia w swojej obecnej pracy, a główną przyczyną jest brak wsparcia i uznania ze strony kierownictwa.

Raport Gallupa z 2023 r. wskazuje, że pracownicy doświadczają rekordowo wysokiego poziomu stresu, a ten może być katalizatorem wypalenia. 44% respondentów stwierdziło, że doświadczyło dużego stresu w dni poprzedzające badanie, co nie wykazało żadnych zmian w stosunku do poprzedniego roku. W 2012 roku tylko 36% pracowników zgłosiło, że doświadczyło dużego stresu.

Wypalenie zawodowe może wystąpić u pracowników na każdym szczeblu i w każdej branży. Nie jest też tajemnicą, że poczucie wypalenia, szczególnie wśród menadżerów, ma wpływ na cały zespół i jego wyniki.

Obciążenie pracą, presja terminów, niekończące się ciśnienie zmian - to dzisiejsza rzeczywistość. Normalne jeśli są dni, w których odczuwasz niski poziom energii lub brak motywacji do pracy. Jeżeli jednak to poczucie jest stałe, przyjrzyj się temu uważnie. Wypalenie zawodowe to temat bardzo poważny. Zwykle na warsztatach mówię, co zrobić, by uniknąć wypalenia lub z niego wyjść. W tym artykule przewrotnie pokażę Ci na nie przepis.

Trzy etapy wypalenia zawodowego

1. Wyczerpanie - to pierwszy etap i zarazem pierwszy sygnał alarmowy.

Obejmuje głębokie zmęczenie fizyczne, poznawcze i emocjonalne, które osłabia zdolność ludzi do efektywnej pracy i pozytywnego nastawienia do tego, co robią.

Może wynikać z kultury organizacyjnej, która wymaga pracy 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, dużej presji czasu lub po prostu zbyt wielu rzeczy do zrobienia, zwłaszcza gdy nie masz kontroli nad swoją pracą, nie lubisz jej lub nie masz niezbędnych umiejętności, aby ją wykonać. W stanie wyczerpania stwierdzasz, że nie możesz się skoncentrować ani zobaczyć szerszego obrazu. Nawet rutynowe i wcześniej przyjemne zadania wydają się uciążliwe i prowadzą do frustracji.

2. Depersonalizacja, czyli cynizm - reprezentuje kłopoty z zaangażowaniem.

Zasadniczo jest to sposób na psychiczne zdystansowanie się od pracy. Zamiast czuć się zaangażowanym w swoje zadania, projekty, współpracowników czy klientów, czujesz się oderwany, negatywnie nastawiony, a nawet bezduszny. Cynizm może być skutkiem przeciążenia pracą, ale może również wystąpić w sytuacji dużego konfliktu, poczucia niesprawiedliwości i braku wpływu na podejmowane decyzje.

Na przykład grupa handlowców w jednej z dużych firm od miesięcy brała udział w spotkaniach mających na celu poprawę wizerunku firmy i zwiększenie sprzedaży. Początkowo handlowcy bardzo angażowali się w kreowanie pomysłów, badanie rynku, porównanie z konkurencją a przede wszystkim w wywiady z klientami. Niestety żaden z pomysłów nie został zrealizowany. Nawet te, które nie wymagały nakładów finansowych a jedynie zmiany podejścia przełożonych. W zamian za to nasilały się dyrektywy dotyczące forsowania rozwiązań, które nie rozwiązywały problemów klientów ani problemów firmy. Handlowcy zdystansowali się do pracy, nie angażowali się w dyskusje i wkładali minimum wysiłku w obsługę klientów.

Cynizm jest drugim etapem wyczerpania lub idzie z nim w parze. Jest to zmęczenie tzw. "walką z wiatrakami" i bardzo często dotyczy osób pierwotnie ponadprzeciętnie zaangażowanych. Pracownicy przestają ufać przełożonym, unikają spotkań, często mówią "zrobię od...do...i nic więcej, bo to nie ma sensu".

3. Poczucie braku kompetencji i osiągnięć - odnosi się do poczucia braku efektywności.

Osoby z tym objawem wypalenia czują, że ich umiejętności spadają i martwią się, że nie będą w stanie odnieść sukcesu w pewnych sytuacjach lub wykonać pewnych zadań. Innymi słowy "nie dam rady", "coś ze mną jest nie tak". Często powiązane jest z wyczerpaniem i cynizmem, ponieważ ludzie nie mogą osiągać zadowalających wyników, gdy nie mają paliwa i nie mają poczucia sensu swojej pracy.

Na przykład Wojtek po wielomiesięcznej walce z projektem i brakiem decyzyjności ze strony szefostwa stracił przekonanie co do swoich umiejętności PM-a, mimo że ma na koncie wiele sukcesów związanych z tą rolą. Jego wypalenie zaczęło się od nieskuteczności, z powodu braku zasobów i wsparcia, aby móc osiągnąć wyznaczone cele, w tym odpowiedniego czasu, informacji, jasnych oczekiwań, autonomii i dobrych relacji z tymi, których zaangażowania potrzebował.

Praca pod presją przyczynia się również do braku informacji zwrotnej i doceniania, które powodują, że pracownik zastanawia się nad jakością swojej pracy i czuje, że jest ona niedoceniana, a on pozostawiony samemu sobie, co w efekcie prowadzi do braku wiary w siebie.

Co na to organizacje?

McKinsey podaje, że 71 % badanych organizacji deklaruje, iż ​​ proaktywnie chroni zdrowie i bezpieczeństwo swoich zespołów, m.in. wdrażając programy wsparcia zdrowia psychicznego z dostępem do psychologów i materiałów dotyczących budowania dobrostanu i higieny pracy.

Niestety tylko 27% ich pracowników zgodziło się z tym stwierdzeniem, często wskazując na rozdźwięk pomiędzy hasłami a rzeczywistością biznesową. Część pracowników obawia się również skorzystać z pomocy psychologa w miejscu pracy z obawy przed konsekwencjami, włącznie z utratą pracy.

A co Ty możesz robić?

Dane, które przytaczam nie napawają optymizmem, ale to, co możesz zrobić, to wziąć sprawy we własne ręce.

Zgodnie z zapowiedzią, pokuszę się o pokazanie Ci, w jaki sposób możesz sam zapracować na symptomy wypalenia zawodowego, bo na to masz wpływ.

1. Poświęć się pracy i zarabianiu pieniędzy. Pamiętaj, że czas spędzony z rodziną i przyjaciółmi tylko niepotrzebnie odrywa Cię od priorytetów zawodowych. Po co marnować czas na marudzące dzieci czy gadających o nieistotnych sprawach znajomych, którzy nie rozumieją Twojej branży?

2. Chcesz zasłużyć na uznanie, awans? Musisz się wykazać! Pamiętaj, by brać na siebie jak najwięcej wyzwań. Im bardziej wyczerpujące, tym lepiej, będziesz mieć poczucie spełnienia i bycia potrzebnym.

3. Nie deleguj! Po pierwsze: kto wykona tę pracę lepiej od Ciebie? A przecież to Ty odpowiadasz przed szefem. No i kwestia najważniejsza, jak ktoś okaże się lepszy lub zechce podłożyć Ci tzw. "świnię", to Twoja kariera będzie zagrożona.

4. Nic o Tobie bez Ciebie. Pamiętaj, że uczestniczenie we wszystkich spotkaniach to absolutna konieczność. Nie odmawiaj, nie pytaj o zasadność. Poza tym koniecznie pamiętaj, że każde spotkanie uwalnia Cię od podjęcia samodzielnej decyzji. Zawsze można zwalić winę na innych.

5. Praca to świętość! Pracuj jak długo się da! Odeśpisz na emeryturze. Unikaj posiłków. Raz dziennie kanapka to przecież i tak nadto. Zawsze możesz wzbogacić dietę o batonika z maszyny w stołówce. Cele, cele, cele i to najwyższej jakości. Możesz osiągnąć wszystko, co zechcesz, pod warunkiem, że się mocno postarasz. Pamiętaj JESTEŚ ZWYCIĘZCĄ! Możesz więcej, szybciej i bardziej. A jak Ci się nie uda, to Twoja wina!

6. Sprawdzenie maili przed snem to Twój obowiązek. Dzieciaki śpią - jak dobrze jest mieć chwilę dla siebie i swojej pracy. Wykorzystaj to.

7. I pamiętaj... krótki urlop raz w roku to aż nadto. Nie zapomnij wziąć komórki i laptopa. Nie zawracaj sobie głowy książkami, czasopismami czy innymi nieistotnymi sprawami. W każdym hotelu jest wifi, a Ty musisz wiedzieć, co się dzieje i podejmować decyzje niezależnie od tego czy leżysz na plaży, czy siedzisz przy biurku w pracy.

8. Bądź uważny na wszystkie afronty ze strony kolegów i koleżanek, a szczególnie przełożonych. Niewdzięcznicy, nie doceniają Cię i nie odpłacają za Twoją pomoc i wkład. Obraź się, jednak nic nie mów. Najlepiej niech się sami domyślą.

9. Praca to podstawowy filar poczucia własnej wartości. Nie ma sensu budować życia osobistego, mieć hobby, uprawiać sport czy chodzić na ryby. No chyba, że z klientami. Nie rozwijaj się. Po co? W końcu masz tyle lat doświadczenia, a dotychczasowe rozwiązania powinny nadal się sprawdzać, bo na nowości nie ma czasu.

10. I wreszcie pamiętaj, jak sytuacja zacznie Cię uwierać, absolutnie nie myśl o zmianie sposobu życia. Co Ty możesz? To organizacja, świat, ludzie...Nikt nie może Ci pomóc, bo Ty już wiesz, jak jest i nikt nie musi Ci gadać dyrdymałów. Lepiej zacznij marudzić i narzekać, przecież i tak nikt Cię nie rozumie.

A teraz już na serio:

Choć wypalenie może się wydawać nie do pokonania, pamiętaj, że poczucie przytłoczenia jest sygnałem, a nie długotrwałym wyrokiem.

Rozumiejąc objawy i przyczyny, możesz wyzdrowieć i nie wpadać ponownie w tę pułapkę.

Wdrażaj zmiany w swoim życiu, udaj się po pomoc i skup się na tym, na co masz wpływ. Nawet doświadczenia z pogranicza wypalenia mogą być początkiem bardziej zrównoważonej kariery i szczęśliwszego, zdrowszego życia.

Izabela Żyłka, Trener GRUPY ODITK

Polecane szkolenia i działania:

• Emocjonalny kompas - jak wzmocnić swoją siłę i dogadać się z innymi
• Radzenie sobie ze stresem - jak nie dać się destrukcyjnym wpływom?
• Asertywność - tego można się nauczyć
• Odporność psychiczna lidera
• Wsparcie psychologiczne - benefit dla pracowników

Posłuchaj odcinka naszego podcastu "GO UP!"

Rozmawiamy o Zarządzaniu Talentami. Sprawdź!