Kompetencje przyszłości i power skills – czyli jak rozwijać prawdziwych ludzi w świecie sztucznej inteligencji

Na zmianę potrzebnych nam umiejętności/kompetencji wpływa świat, w którym żyjemy. Na jakie future skills (kompetencje przyszłości) warto postawić?

W artykule wyjaśnię też, czym są tytułowe power skills i jak je rozwijać.

Rzeczywistość jako źródło zmian

Dzisiejsza rzeczywistość to już nie VUCA, a świat BANI. To akronim od angielskich słów, które ten świat opisują. Model ten przedstawił amerykański futurysta Jamais Cascio w 2020 roku. Miał on pomóc w zrozumieniu skutków pandemii, procesów, jakich doświadczamy oraz tego, czego możemy spodziewać się w przyszłości.

I tak - świat jest kruchy (Brittle), niespokojny (Anxious) co sprawia, że czujemy się bezradni i niezdolni do podejmowania decyzji. Jest nieliniowy (Non-linear) - przyczyna i skutek nie jest już możliwa do oszacowania z góry. I w końcu - jest niezrozumiały (Incomprehensible) - nieliniowe skutki dowolnej przyczyny, wydarzeń i decyzji często wydają się być pozbawione jakiejkolwiek logiki.

Brutalne dane

Skutki świata BANI można zobaczyć, analizując wyniki polskich i globalnych badań. Od razu powiem, że dla mnie te dane są niepokojące. Instytut Gallupa opublikował dane za 2023 rok dotyczące zaangażowania (Gallup Survey, 2023). Wydaje się, że 23 % zaangażowanych pracowników na świecie to dobry wynik, porównując wyniki lat minionych. Jednak, gdy wczytamy się w szczegóły i zobaczymy, że w Azji poziom zaangażowania wynosi 33 %, a Europa ze swoimi 13 % jest na ostatnim miejscu, to już nie wygląda to tak różowo. Szczególnie że aktywnie niezaangażowanych pracowników, czyli tych, którzy specjalnie szkodzą swoim firmom, jest aż 18 % na świecie.

Dodatkowo błyskawicznie postępująca inflacja czy wojna w Ukrainie powodują, że ponad 60 % Polaków skarży się na spadek formy psychicznej. Na świecie nie wygląda to lepiej - 44 % pracowników doświadcza stresu w pracy, a 21 % czuje gniew. Można powiedzieć, że w wielu firmach i instytucjach "siedzimy na beczce prochu"...

Do tego cała rzesza pracowników na autopilocie - tak pozwalam sobie określić ludzi z szeroko komentowanego trendu quiet quitting ("ciche odejście"/"cicha rezygnacja"). To ci, którzy zajmują się wyłącznie tymi obowiązkami, które zostaną im bezpośrednio powierzone w umowie. Nie pomagają przy projektach, które ich nie dotyczą. Nie biorą odpowiedzialności za dodatkowe zadania, które wykraczają poza ich obowiązki. Sumiennie wykonują swoje zadania, ale bez specjalnego "wychylania się", emocjonalnego przywiązania do miejsca pracy i innych dodatkowych aktywności.

I jakby tego było mało, wszyscy z fascynacją, ale i niepokojem, obserwujemy rozwój sztucznej inteligencji i automatyzacji, bo z tyłu głowy mamy pytanie czy - lub raczej kiedy - mój zawód, moja rola nie będzie potrzebna na rynku pracy...

Krajobraz, który malują te wyniki, pokazuje, że bardzo wiele się zmieniło i zmienia. Naprawdę warto sobie zadać pytanie, na jakie kompetencje powinno się postawić.

Future skills - wielka piątka

Nim odpowiem, podam definicję kompetencji. Kompetencja to trzy warunkujące się wymiary: wiedza i umiejętności, które przejawiane są w zachowaniu. Umiejętność nie zawsze zależy od wiedzy, bo można wiedzieć o czymś, ale nie umieć tego zrobić, jak również można umieć coś zrobić, ale nie wiedzieć, jaki jest mechanizm działania. No i w końcu można wiedzieć, umieć i nie korzystać z tej wiedzy i umiejętności. Oczywiście, jeżeli wiemy, umiemy i robimy, to można śmiało twierdzić, że mamy kompetencje.

World Economic Forum przedstawiło kompetencje na lata 2023-2027. Jak widzicie, to nie są predykcje dotyczące dekady. Zmienność świata powoduje, że trudno wnioskować, co przyniesie przyszłość. Można powiedzieć, cytując znane hasło reklamowe: "FUTURE IS NOW".

I tak top of the top w rankingu zajmuje kreatywne myślenie - to awans w stosunku do predykcji na 2025 rok. Na drugim miejscu jest krytyczne myślenie i analiza. Krytyczne - nie krytykanckie - czyli takie, które kwestionuje założenia dotyczące rzeczywistości i status quo, bo przecież rzeczywistość się stale zmienia. Ta kompetencja wyraźnie wskoczyła na szczyt klasyfikacji, wskazując, jak istotna staje się umiejętność analizy w zderzeniu z niejednoznacznością i dużą ilością danych. Oczywiste wydaje się uplasowanie na 3. miejscu kompetencji technicznych - w tym wykorzystania sztucznej inteligencji. Ciekawość i uczenie się przez całe życie - to arcyciekawa kompetencja, która pojawiła się na podium. W ogóle mnie to nie dziwi, zważywszy na fakt, że w ciągu kolejnych 2-3 lat 50 % z nas będzie musiało się przekwalifikować (re-skilling), czyli nauczyć się nowych rzeczy, a innych oduczyć. Coraz szybsze zmiany będą wynikać choćby z dostępu do technologii. Czy wyobrażasz sobie w obliczu takich wyzwań menadżera, pracownika, który się nie uczy? Mocne miejsce w badaniach mają nadal kompetencje społeczne związane z odpornością psychiczną, otwartością na zmiany, zwinnością. Od pandemii miały swoje zacne miejsce w rankingach. I to się nie zmieni.

Jak je rozwijać? Kafeteria nieoczywista

My, Polacy, lubimy melodie, które znamy, a tu mówimy o kompetencjach, które nie są jeszcze tak bardzo rozwojowo popularne albo postrzegane dosyć rutynowo. Dlatego przygotowałam Wam podpowiedź, jakie szkolenia/warsztaty/działania rozwijają wybrane, wymienione wyżej future skills.

I tak dla przykładu, kiedy chcesz doskonalić swoją kreatywność, to masz do wyboru nie tylko warsztaty kreatywnego myślenia - poznania technik tzw. rozciągania umysłu. Polecam Ci zagłębienie się w metodologię Design Thinking lub metody kreatywności inżynierskiej, takie jak TRIZ czy DFX. Ciekawość i uczenie się przez całe życie - szukaj warsztatów/lektury "nastawienie na rozwój", poznaj koncept 70-20-10, techniki pracy z grupą - może warsztat trenera albo moderatora? A także nabycie umiejętności coachingowych lub mentoringowych.

Odporność, zwinność, otwartość na zmiany - możesz je budować dzięki zbadaniu swojej odporności psychicznej i pracy warsztatowej nad nią, treningowi mindfulness, pracy nad agile mindsetem (polecam kurs e-learningowy), czy poznaniu mechanizmów wypalenia zawodowego.

Power skills okiem praktyka

Poznaliście propozycje ekspertów z WEF. A jakie kompetencje widzę ja, z moim 25-letnim doświadczeniem praktyka w firmie doradczo- szkoleniowej, od lat liderującej na rynku rozwojowym?

Chcę zwrócić Waszą uwagę na metakompetencję, którą ja nazywam "power skills": samodyscyplinę, odwagę i umiejętność naprawiania.

Samodyscyplina jest bardzo ważną kompetencją w czasach, gdzie wszystko jest pilne, a priorytety, które kiedyś były liczbą pojedynczą, mają już poziomy. Samodyscyplina to zdolność do kontrolowania i kierowania swoim zachowaniem oraz działaniami w celu osiągnięcia określonych celów. Samodyscyplina pomaga nam skoncentrować się na zadaniach, unikać rozproszeń i wytrwać w trudnych momentach. Dla mnie to kompetencja, która niweluje lukę pomiędzy tym, co deklarujemy, planujemy, a tym, co de facto robimy. Tak się składa, że często rzeczy ważne a niepilne (np. rozwój) spadają z naszej agendy na rzecz kwestii pilnych.

Kolejna kompetencja mocy to odwaga. Tu bliskie jest mi podejście dr. Brene Brown, która jest amerykańską badaczką i od ponad dwóch dekad zajmuje się badaniami nad emocjami, empatią, zachowaniami ludzi. Co istotne, odwaga nie jest cechą osobowości, z którą się rodzimy albo nie. Jest kompetencją, którą rozwijamy. Jak ją rozwijać? Po pierwsze, musimy uczyć się odsłaniać siebie, prawdziwych siebie (i tu pracować nad lękiem przed oceną, rozpoznawać swoje mechanizmy obronne, ćwiczyć empatię, praktykować self-compassion). To nie tylko pokazywanie swoich słabszych stron, ale i dostrzeganie, duma ze swoich sukcesów, mówienie o nich, cieszenie się z innymi. Po drugie, odwaga - znajomość swoich wartości i życie w zgodzie z nimi, bronienie ich, jeżeli trzeba, i praktykowanie ich każdego dnia. Po trzecie, to ćwiczenie się w umiejętności budowania zaufania do siebie i innych, i - last but not least - umiejętność podnoszenia się z trudności, porażek, przyznawania się do błędów, przechodzenia przez nie.

Ostatnia z kompetencji mocy, na którą chcę zwrócić Waszą uwagę, to umiejętność naprawiania. Wspomniany Instytut Gallupa znany jest nie tylko z badań, ale z modelu pracy na talentach. Jest ich 34 - wśród nich jest właśnie naprawianie. Ten talent wykonawczy przejawia się w dostrzeganiu problemów, błędów, obszarów możliwych do poprawy i skuteczne ich niwelowanie. To umiejętność analizowania symptomów, zdiagnozowania tego, co i dlaczego nie działa, przywracania tego obszaru do życia. I mowa tu nie tylko o naprawianiu produktów, usług, procesów, ale także relacji. W 2023 roku to właśnie ten talent znalazł się w top 5. Polecam doskonalić się w tej kompetencji.

Zachęcam Was do nawigowania swoim rozwojem, bo w czasach, w których żyjemy, jedno jest pewne - rozwój jest konieczny. I tak jak w GPS potrzebujemy wiedzieć, skąd ruszamy i dokąd zmierzamy, tak żeby zacząć się rozwijać potrzebujemy samoświadomości - że to niezbędne, na jakim etapie jestem, co umiem/mam, a czego potrzebuję się nauczyć. Do tego służy przede wszystkim refleksja, ale też wszelkie formy poznania siebie - jak kwestionariusze, assessment lub development center, feedbacki z otoczenia. Życzę nam wszystkim samodyscypliny i odwagi w tej rozwojowej podroży.

Iwona Skiba, Dyrektor obszaru Psychologii Biznesu, GRUPA ODITK

Posłuchaj odcinka naszego podcastu "GO UP!"

"Lider po nowemu - o czym dziś jest przywództwo?"

Rozmawiamy m.in. o kwestiach:

• Dlaczego i jak zmienia się leadership?
• Jakich liderów potrzebują dziś zespoły i organizacje?
• Jak obrać dobry kurs na skuteczne przywództwo?
  
  Sprawdź!

Powiązane szkolenia

	Data rozpoczęcia	Czas trwania	Nazwa szkolenia	Miejsce	Cena
	20/03/2025	2 dni	First Time Manager	Warszawa	2200 zł
	27/02/2025	2 x 6 godzin	Projektowanie pod montaż (DFA) – optymalizacja wyrobu	Szkolenie online	2400 zł
	03/03/2025	2 dni	TRIZ Innovation (szkolenie stacjonarne)	Warszawa	2900 zł